Column: Furieliefde

Een van de grootste toeristische trekpleisters in Maassluis is zonder twijfel de sleepboot de Furie. Vorige week zaterdag op de Dag van de Zeesleepvaart was ik in de gelukkige omstandigheid om deze ruim 100 jaar oude sleper live in actie te zien op de Waterweg.

Laat ik meteen bekennen dat ik een echte landrot ben en nooit gedroomd heb van lange zeereizen of exotische verre havensteden zoals die in mijn herinnering in de verhalen van Jan Slauerhof voorkomen. Ik begrijp ook weinig van het plezier dat watersporters ervaren wanneer zij op zomerse weekends met hun kostbare vaartuig ronddobberen tussen vele lotgenoten. Het ultieme gevoel van vrijheid? Mij bekruipt op het kleine drijvende oppervlak eerder een gevoel van claustrofobie.

Mogelijk mede door die nautische desinteresse werd ik verrast door de geschiedenis van de bekendste Maassluise boot. Altijd gedacht dat deze in Maassluis het licht had gezien maar in werkelijkheid blijkt de bouw en de oplevering (augustus 1916) plaats te hebben gevonden op een werf in het Groningse Martenshoek. Vervolgens kwam de stoomzeesleper in Zweden terecht waar het 50 jaar gefunctioneerd heeft als sleper van houtvlotten waarop per vlot een slordige 300 kubieke meter hout lag. Zeg maar zo’n 20 meter lang, 3 meter hoog en 5 meter breed dus en dan te bedenken dat de toen nog Holmen III geheten krachtpatser liefst 16 vlotten achter zich had hangen.

In de jaren zeventig kreeg de Furie nationale bekendheid door de tv-serie Hollands Glorie al blijkt dat in schizofrene vorm geweest te zijn met een roestige en verwaarloosde stuurboordzijde en een keurig geverfde bakboordzijde. Pas na deze historische opnames werd Maassluis de thuishaven van de Furie met dank aan de Stichting Hollands Glorie en werd bij de eerste Furie-ade op 4 oktober 1980 de ‘FURIE’ officieel in gebruik gesteld, waarna de stoomzeesleper niet meer los is te zien van de Stadhuiskade.

Schrijver Jan de Hartog raakte in vervoering toen hij daar voor het eerst zijn gedroomde sleper zag liggen: “Dit is voor de schrijver van Hollands Glorie een diep ontroerende dag. Om na 47 jaar de hoek van de kade om te komen en het schip te zien liggen waar ik als 26 jarige over droomde, was een onvergetelijke ervaring”.

Zaterdag had de Furie zijn vaste stek dus verlaten en lag ze klaar bij ’t Hoofd aan de Waterweg. Een dertigtal geïnteresseerden stapte over de wankele brug het dek op waarna men zich vrijelijk over het schip kon verspreiden. Het hart van het schip bevindt zich in een ruimte beneden het dek waar de stoomketel en stoommachine het schip tot leven brengen. Met een fakkel wordt de olie in de stoomketel tot ontbranding gebracht waarna met een enorme windvlaag de 2 vuurgangen met een waterinhoud van 15000 liter worden verhit tot een druk van 14 bar. De temperatuur in de kleine ruimte loopt dermate hoog op dat de zwetende stoker om het half uur afgelost dient te worden.

Het echte zichtbare spektakel vindt echter in de ruimte daarnaast plaats bij de Triple Expansiemachine, waar de stoom in 3 stappen expandeert. Door die expansie worden de stoomzuigers in werking gezet en zie je een prachtig bijna muzikaal schouwspel van op en neer bewegende orgelpijpen, met als gevolg een vooruit- dan wel achteruitvarend schip. Sfeerbepalend is verder de indringende geur van olie en de vele decibellen die het moeilijk maken om elkaar te verstaan.

De kapitein geeft af en toe middels een slinger aan zijn snelheidsmeter een signaal naar beneden door dat bevestigd wordt met een belletje en een aanpassing van het vermogen. Een opvallend knullige vorm van communicatie in vergelijking met de hoogstaande techniek van stoomketel en –machine. Bovendeks is sprake van een andere wereld en waan ik me al gauw weer op een gewone boot, even ruw onderbroken door de door merg en been gaande stoomfluit.

Hoe dan ook, deze landrot kan na de kennismaking met de varende stoomzeesleper het gevoel van Jan de Hartog een stuk beter begrijpen.