Column: Het einde van het poldermodel

column nr 218

De cappuccino dampt en geurt heerlijk. Ik zit voor mij uit te mijmeren over hoe het na maart 2018 zal verlopen, als zij het café binnenkomt en opgewekt aanschuift aan mijn stamtafel. Ze is kordaat en gaat altijd recht op de man af als ze iets wil, maar deze keer lijkt anders.

Ze zegt: ”Met hoeveel waren jullie thuis?”
“Wij waren met zijn vijven. Waarom wil je dat weten?”
Ze antwoordt: “Wij waren met zijn vieren, dat was altijd lastig.”
“Lastig? Hoe bedoel je dat?”

Ze vervolgt: “Als een van ons iets wilde en daarbij de steun van de anderen nodig had, dan kozen wij er meestal voor om erover te stemmen. Wij waren toentertijd al heel democratisch, vooruitstrevend en liberaal ook. Dat was te prijzen in onze ouders. Mijn broer en ik mochten vaak meebeslissen over wat we gingen doen, vakantiebestemmingen, uitjes maar ook wel over de aanschaf van bijvoorbeeld een kleurentelevisie.”

Verwonderd vraag ik: “Wat was daaraan dan lastig? Het was toch juist fijn dat ieder van jullie inspraak had? “

Zij antwoordt: “Ja dat was het aangename deel, maar met vier personen kom je vaak in een impasse. Stakende stemmen en dan werd er geen besluit genomen. Op die manier ging de lol er al snel af.”

“Ik ben benieuwd hoe jullie dat dan oplosten. Was het mannen versus vrouwen? Of volwassenen versus kinderen?”

Zij schudt: “Nee, het varieerde per onderwerp. De ene keer was ik het mijn vader eens, dan weer met mijn moeder en soms ook wel met mijn broer. Om het probleem van de stakende stemmen op te lossen, hadden we feitelijk een vijfde persoon nodig. Als de stemmen staakten, ging het niet door. Voor heel belangrijke zaken hebben we op een gegeven moment besloten om oma als onafhankelijke vijfde persoon het Salomons oordeel te laten vellen. Zo kwamen wij er toch uit!”

Ik lach en zeg: “Bij ons thuis zou het dus een stuk makkelijker zijn geweest, ware het niet dat onze ouders als een permanent blok – een soort coalitie – altijd eensluidend stemden. Altijd! Dat is best gek, nu ik erover nadenk. Ik verdenk ze ervan eerst een gezamenlijke keuze te hebben voorgekookt. Ik ben met terugwerkende kracht blij dat mijn oudste broer al vroeg een onafhankelijke geest had en zich niet liet paaien. Die kwam altijd met zijn eigen keuze gebaseerd op goede argumenten. Soms stemden mijn zusje en ik dan met hem mee. Niet dat hij ons altijd mee kreeg, maar als het redelijk was wat hij stelde, dan kon hij ons overtuigen. Op den duur gingen onze ouders door hem aangestoken dan toch ook individueel stemmen. Dat leverde soms verrassende stemverhoudingen op. Soms in het eigen voordeel, soms niet. Maar daar legden we ons bij neer.”

Ik denk ineens terug aan mijn mijmering van een kwartier geleden en verzucht: “Weet je, je hebt ineens het probleem van de gemeenteraad in een praktisch voorbeeld aanschouwelijk gemaakt. Het kán niet bestaan dat alle leden van een raadsfractie eensgezind zijn op álle onderwerpen.”

“Precies,” zegt ze glimlachend, “en dat is dan ook exact wat er moet veranderen. Het individuele oordeel van een fractielid moet worden gerespecteerd, niet platgewalst. Ik snap ineens wat ze bedoelen met de term ‘partijkartel’. Wat mij betreft is het weg-met-de-meehuilende-wolven. Ieder met zijn eigen onderbouwde visie vormt een onafhankelijk oordeel en stemt naar wat zijn hart en hoofd ingeven. Leve de échte democratie!”

Jammer dat zij niet in de politiek zit.

Nadat ze weer vertrokken is, bedenk ik dat het dan wel van partijen vraagt om betere verkiezingsprogramma’s te maken: Visie op thema’s, maar géén keiharde beloften. Dan zijn we gelijk af van dat kleurloze poldermodel: uitruilen alsof het een herverkaveling van snippergronden betreft.

Tevreden neem ik een laatste slok van mijn koffie en grinnik. Zó moet het worden.