Column: Kritiek

Wie naar het nieuws kijkt of kranten opslaat dan wel nieuwssites bezoekt, roept regelmatig dat er sprake is van een negatieve, sombere kritiek. Is dat terecht? Somberheid kan worden verklaard als het klopt dat we nog steeds het Calvinistisch kikkerlandje aan de Noordzee zijn, maar Calvijn’s invloed is tanende. Religie heeft in dit land weinig betekenis meer, maar wellicht dat die somberheid diep in onze genen is geworteld door de eeuwen heen. Daarnaast beleeft men kritiek kennelijk als negatief. ‘Waarom?’,  vraag ik mij af.

Ik weet van mijzelf dat ik vaak een kritische mening uit. Is dat erg? Niet in mijn woordenboek, want kritiek is in zijn oorspronkelijk bedoeling helemaal niet negatief van teneur.

De Grieken bedoelden met krités: hij die op beargumenteerde wijze beoordeelt, analyseert, interpreteert of observeert.

Een volledig neutrale betekenis dus. In engere betekenis bedoelt men er tegenwoordig echter ‘een afkeuring’ mee. Natuurlijk bestaat er kritiek die slechts afkraakt, maar in het algemeen valt het best mee. Toch komen velen gelijk in het verweer zodra er kritiek is. Die interpretatie veroorzaakt dan ook een “storm” van reacties als er sprake is van kritiek. Mooi al die reacties als dat de opzet is, vaak echter zijn die fel en bezijden de context van het onderwerp of de discussie. Daarom pleit ik er voor dat we de oorspronkelijke betekenis weer oppakken.

Hoe krijgen we iedereen zo ver? Laten we het roze olifantje hier inzetten. Wat verstaan we onder een ‘roze olifantje’:  als ik u vraag goed te onthouden dat u moet vergeten om aan een roze olifantje te denken, houdt u juist een beeld van een roze olifantje in gedachten. Zo werken menselijke hersenen nu eenmaal.

Mijn advies is dan ook:

Onthoud goed dat u moet vergeten dat kritiek neutraal is. Zult u dat goed onthouden? Vergeet dat kritiek neutraal is. Vergeet het.

Probeert u maar eens dit serieus te onthouden, uw buurman probeert het ook al. Vraagt u hem er maar eens naar als u hem de komende dagen ziet. En anders zal ik het zelf binnenkort bij u controleren. Wees de komende weken op uw hoede voor mijn vraag: “Weet u nog wat u moet onthouden?” Ik hoop dat u dan antwoordt:  “Dat ik moet vergeten dat kritiek neutraal is!”.

Op deze manier kunnen we met een andere bril kijken en luisteren naar wat anderen vinden. We kunnen de ander serieus aanhoren zonder direct in onze wiek te zijn geschoten. Verander de wereld te beginnen in Maassluis e.o.

Jelle Ravestein