Spinoza, Huygens ,Triomfator wat hebben die woorden met elkaar te maken. Waarom kom ik die steeds weer tegen?

Het zou zo maar een vraag van de welbekende ’tv-dominee’ Gremdaat kunnen zijn: Kent u die uitdrukking: “Ga zoo voort mijn zoon en gij zult spinazie eten.

Het is een volkse verbastering van een 17e eeuwse uitdrukking wanneer men de leergierige jeugd Spinoza als een model van geleerdheid aanprees, die ik – als leergierige leerling – meerdere malen ook als aanprijzing mocht aanhoren.

Spinoza. De man kruist mijn pad al 50 jaar en iedere keer weer denk ik O ja!!, maar dan ontglipt hij mij weer. En dan telkens door de keuze mijnerzijds om niet stil te blijven staan. Is hij ooit toch de triomfator van deze strijd?

Huygens

In mijn pre-pubertijd lees ik het boek “De herberg met de druiventros’ wat handelt over de tijd van De Gebroeders De Wit die werden gelyncht ten faveure van Koning-stadhouder Willem III die de triomfator werd genoemd. Zijn rechterhand was Constantijn Huygens Jr.,  de staatsman. Hij kende Spinoza persoonlijk.

De eerste keer

Ik hoor voor het eerst over hem tijdens geschiedenislessen op de HBS. Ik ben nog erg jong en dat het een filosoof is, klinkt intrigerend, maar wat is filosofie? Daar word weinig bij stilgestaan. Op mijn twintigste ga ik werken en in de eerste weken krijg ik een opleiding op de Laan Van Nieuw Oost Indië in Den Haag waarbij ik elke dag voorbij de Triumfatorkerk liep.

Het toeval wil: vanaf mijn jeugd staat in de straat tegenover ons huis in Rotterdam de Triomfatorkerk. Ik ga “van de ene triomf naar de andere triomf”.

Spinoza weg

Als ik eenentwintig ben, sta ik op een dag voor de etalage van een lokale boekenzaak en zie daar een driedelig boekenreeks met de titel van “Socrates tot Bergson”. Op één van de delen staat Spinoza genoemd en ik neem mij voor om me in hem te verdiepen, maar ja de vrouwen, stappen, werk en studie vergen al mijn aandacht. Bij dat stappen rijd ik minstens tweemaal in de week van Triomfatorkerk via de Spinozaweg naar de jongerensoos l’Esprit in IJsselmonde. Ziende blind, zal ik maar zeggen.

Terzijde:
1 Die soos heeft komende mei zijn 50 jarig bestaan …
2 Ik heb voor de volledigheid die titel van die boekenreeks ge-googled en mijn geheugen blijkt ijzersterk, want hij klopt. Kudo’s voor Jelle zie: https://www.goodreads.com/series/167425-van-socrates-tot-bergson

Gutenberg

De tijd vliegt voorbij en werk, musicals, redactiewerk voor het bedrijfsblad, cursussen, volleybal en werk in het buitenland slokken al mijn tijd op. Zo af en toe hoor ik zijn naam en ergens in 2005 schiet mij de titel van zijn meesterwerk te binnen: Ethica. Ik zoek het op internet en vind een digitaal exemplaar bij het Gutenberg project en druk dat af. Ik lees er kortstondig in, maar andere projecten trekken mijn aandacht. Het boek ligt te wachten naast een Engelstalig exemplaar van Mein Kampf, ook via internet gevonden.  Een zelfstudie Latijn sneuvelt eveneens door datzelfde tijdgebrek.

Studie Ethiek

De tijd vliegt ondertussen voorbij en die boeken kijken mij alle prominent aan, maar zij belandden zo’n tien jaar geleden ergens achteraan in de boekenkast. Uit het zicht. Ik krijg via onze dochter het boek De wereld van Sofie te lezen en een van de meest aansprekende hoofdstukken daarin gaat over Spinoza. Niet veel later leen ik van een vriendin het boek Filosofie voor dummies en je snapt al welk hoofdstuk mij het meest aanspreekt. In diezelfde tijd studeert onze dochter in Tilburg in de richting “Zorgethiek”. Af en toe zoekt zij een klankbord voor het zwaarste onderdeel ‘filosofische richtingen door de eeuwen heen”. Daar verschijnt meneer Spinoza weer en … verdwijnt weer even hard achter mijn denkhorizon.

Triomfator

In 2010 werk ik voor het Ministerie van Economische zaken en er wordt een motivatiemiddag gehouden in voornoemde Triumfatorkerk. Ik spreek daar met een vrouwelijke collega Marysa en we komen – bij toeval?- op het onderwerp Spinoza, wat haar doet besluiten een boek aan mij te lenen. De titel is “Het gelijk van Spinoza” van Antonio Damasio. Het boek ligt op mijn nachtkastje maar raakt ook weer op de achtergrond (Maryse je krijgt het echt terug hoor!).

Kasteel Endegeest, Oegstgeest

Ik verander in 2013 van werkgever en werk sindsdien voor een GGZ instelling in Leiden met een werkplek in een nevenvestiging te Oegstgeest pal naast Kasteel Endegeest, tot dit jaar de zetel van de Raad van Bestuur. Ik kom er regelmatig en op de binnenplaats staat een borstbeeld van Descartes – die Spinoza heeft gekend – dat mij meerdere malen in de stralende zon triomfantelijk aankeek. Een afgietsel van precies dát beeld staat samen met een beeld van Spinoza in het Stedelijk Museum De Lakenhal te Leiden, hemelsbreed nog geen kilometer van de plek waar ik momenteel werk.

Documentaire

Afgelopen zondagmiddag kijken wij op NPO2 naar een documentaire over Spinoza. Daarin wordt ook aandacht besteed aan zijn zeer geleerde tijdgenoot Christiaan Huygens , zoon van de dichter Constantijn Huygens Sr. Mijn vrouw en ik worden beiden getroffen door een aantal geciteerde wijsheden, die ons zeer ter harte gaan.Wat Spinoza schrijft in zijn werk Tractatus theologico-politicus is ook goed toepasbaar op hedendaagse politiek (o.a. de scheiding tussen kerk en staat).

Constantijn Sr. zegt over zijn letterkundige dichterlijke werken, dat hij deze in zijn weinige vrije tijd schreef.. Klikt bekend. Hij is net als ik geboren op 4 september.

Lezing

Ik plaats als hartekreet direct na de uitzending  SPINOZA !!!! op mijn facebook pagina en prompt word ik door Nel Wilkes gewezen op “De Spinoza lezing” die is a.s. Donderdag in Het Witte Kerkje aan de Constantijn Huygensstraat 1   [ https://www.facebook.com/events/1238619862898319/ ]

In-your-face

Wat een toeval allemaal, hé? Echter … een citaat van Spinoza luidt: “Wat wij toeval noemen, is het toevluchtsoord der onwetendheid.“ Hoe ‘In-your-face’ wil ik het nu nog hebben? Ik moet de onwetendheid nu maar eens voorbij zien te raken. Ik ga naar de lezing en wie weet zie ik jou daar ook!

PS

Dit is de link naar de uitzending (85 minuten) die beslist de moeite waard is

“Spinoza, Een Vrije Denker” 

Spinoza, Een Vrije Denker - Spinoza, Een Vrije Denker

Spinoza, Een Vrije Denker

Jelle Ravestein

Jelle Ravestein

Columnist | Schrijver | Dichter | Mensenslijper | Aan de andere kant | Business Consultant | Filosoof | Spindoctor | Ethicus | Moralist | Ironicus | Satiricus | Sarcast | Zoeker | Cynicus |Mens | Relativist | Aan(dekaak)steller | Vrijdenker | Optimistische realist
■ ■ ■ ■ ■
■ SCHERP AAN DE WIND ZEILER
■ subtiliteit & humor tegen benauwde kaders
■ Wereldburger in een stadje met dorpse denkbeelden.
■ Dichters, schrijvers, cartoonisten en columnisten corrigeren? U heeft nog veel te leren!
■ If you can not stand the heat: get out of the kitchen
■ Democratie is ook maar een woord
■ Elke les is er één.
■ Schrijven is een kunst, lezen des te meer.
■ Ik ben niet anders, ik kijk anders naar de dingen.
■ ■ ■ ■ ■

2 Reacties

  1. 30 januari 2017 at 17:23

    dank voor de uitleg aan Jelle die deze vraag als 21 jarig stelde 🙂

  2. Aad Rieken
    30 januari 2017 at 12:16

    ”NA SPINAZIE,STERKER MET SPINOZA!”

    —–FILOSOFEREN EN TRIOMFEREN—–