Hoe de transformatie van de jeugdzorg oude wijn in nieuwe zakken werd

In 2014, besloot het kabinet met stoom en kokend water de zorg voor de jeugd te decentraliseren naar de gemeenten. Het kind werd met het badwater weggegooid. Ruim twee jaar geleden werden 403 en thans 390 gemeenten verantwoordelijk voor de zorg aan kwetsbare jongeren en hun ouders.

De pedagogische civil society, demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren, het mantra van de VNG, werd een belangrijk concept bij de vormgeving van de transitie van het jeugdzorgstelsel in Nederland. Volgens Annemarie Jorritsma, moesten kinderen met ADHD en andere complexe problemen maar naar de voetbalclub. De problemen van ouders en kinderen, konden volgens de VNG beter opgelost kunnen worden in de sociale netwerken rondom het gezin dan in de spreekkamer van de gedragswetenschapper of de psychiater.

Lokale overheden vertaalden dit doorgaans in: terugdringen van de tweede lijn en versterken van de nulde en eerste lijn. Zonder effectief onderzocht te hebben waar nu de grenzen van de pedagogische civil society lagen.

Niet gehinderd door enige kennis lieten lokale overheden na om te onderzoeken welke gevolgen het demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren jongeren en hun omgeving zou hebben.

inzet van het PGB werd geweigerd
Of wel hoe beschadigend inzet van de pedagogische civil society voor jongeren en hun ouders zou kunnen zijn. Voor veel van deze jongeren en hun ouders gold namelijk dat de problemen niet konden worden opgelost aan de keukentafel in hun netwerk of met de inzet van de civil society. En als dat al wel zou kunnen door de inzet van het PGB werd deze mogelijkheid door gemeenten massaal categoraal uitgesloten.

Lokale overheden, stonden voor de uitdagende taak om in alle opzichten een verbeterslag te realiseren. Dus behalve de pedagogische civil society door middel van een kwaliteitsimpuls vorm te geven ook de specialistische zorg hieraan te verbinden.

Twee jaar later zien we dat lokale overheden:

  1. De kwaliteit aan de poort hebben verprutst, men weigerde in te zetten op een goede triage. De jeugdhulpverlener niet gehinderd door enige kennis inzette als generalist waardoor kinderen niet tijdig passende zorg kregen.
  2. Ouders die hun zorg prima hadden geregeld via een PGB categoraal uitsloten bij de aanvraag van een nieuwe indicatie. Waardoor diezelfde ouders werden doorverwezen naar de jeugdbeschemingstafel omdat hun hulpvraag te complex was.
  3. De  gespecialiseerde zorg hebben teruggedrongen, niet afdoende op haar waarde hebben ingeschat en gezien de lange wachtlijsten: niet adequaat hebben ingekocht.
  4. De stelselwijziging en de daaraan gekoppelde transformatie niet hebben gebruikt als een uitgelezen moment om een analyse te maken van verworvenheden en knelpunten van de pedagogische civil society en de gespecialiseerde zorg om na te gaan op welke punten verbeteringen noodzakelijk waren.
  5. Zorgaanbieders door zgn. contractzorg in een afhankelijkheidsrelatie hebben gemanoeuvreerd waardoor ze monddood zijn gemaakt.

totale zorg uitgeknepen als een citroen

Voorafgaand aan de transitie was bekend dat zowel de pedagogische civil society als de gespecialiseerde zorg aan revisie toe waren. Gemeenten hebben beide niet gereviseerd of getransformeerd. Door fors te korten op het budget volume en oude wijn in nieuwe zakken te stoppen is de totale zorg uitgeknepen als een citroen.

Het wordt tijd dat de lokale overheden nu fatsoenlijk gaan investeren in kwaliteit van wijkteams en CJG’s door ze uit te rusten met hoog gekwalificeerd personeel en fatsoenlijke triage instrumenten. Daarnaast moeten lokale overheden zich gaan bezig houden met het belang, het nut en de betekenis van de inzet van hoogwaardige gespecialiseerde zorg.

Dit kan alleen als lokale overheden:

  1. Uitvoering aan de jeugdwet geven en gehoor geven aan de verplichting om een voldoende kwalitatief en passend zorgaanbod inkopen.
  2. Bereid zijn een eerlijke prijs te betalen voor goede kwaliteit.

demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren? Werkt niet!
Het wordt tijd dat gemeenten erkennen dat het VNG mantra demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren niet heeft gewerkt. Erkennen gemeenten dit niet dan worden kinderen de dupe. De vraag naar crisishulp, gesloten plaatsingen en gedwongen opnamen zal toenemen. Dat maakt de zorg vele malen duurder.  En last but not least de markt zal worden overgenomen door de zorg-cowboys, de oude wijn blijft in nieuwe zakken en zal nog meer schade aanrichten. Goedkoop is immers duurkoop. 

Desiree van Doremalen

Desiree van Doremalen

Desiree van Doremalen | Juridisch adviseur | Ouderplatform Rijnmond | vaste columnist op woensdag 1x per maand (01-2015 tm 04-2016)

1 Reactie

  1. bea scheurwater
    1 maart 2017 at 12:47

    Net als bij de ouderenzorg, bezuinigen eerst en dan de mens, het is een schande maar helaas een feit.