column nr 246

Op de terrasboot, heerlijk met een cappuccino en genieten van de zon. Dat had ik gedacht. Althans wat betreft dat genieten van de zon. Ik had hem al een tijd niet meer gezien of gesproken, maar daar is hij. Hij loopt met zijn koffie in de hand de terrasboot op. Hij heeft mij opgemerkt en nestelt zich aan mijn tafel.

“Vriend”, begint hij, ”je moet eens wat scherper worden en opmerken wat er zoal om je heen aan onzin wordt rondgestrooid. Kretologie van vakidiote politici. Het is allemaal vaagtaal. Onbegrijpelijk voor een normaal mens”.

De toon voor ons gesprek is gezet.

Ik kan hem geen ongelijk geven. Hoewel ik vaak taalkundig de termen wel begrijp, worstel ik ook regelmatig met de vraag Maar wat zeiden die politici nu werkelijk?

Ik vraag hem: “Hoe denk jij dat dit komt?”

“Het is een soort propaganda taal. Mistig, bedoeld als mooi praterij die ze onderling in standhouden.

Herinner jij je de schrijver George Orwell? De toenmalige denkbeelden uit zijn boek 1984?

Orwell schetste destijds in 1947 een afschrikwekkend toekomstbeeld met Big Brother, totalitaire regimes, mensen die zijn gehersenspoeld, maximale controle over de gedachten. In dat wereldje moet iedereen meedoen binnen de kaders en volgens de spelregels van Newspeak en Goodthink. Dat is uitgekomen. We leven in die tijd. Je ziet het pas als je het doorhebt.”

Ik herinner mij flarden maar heb het boek nooit in zijn geheel gelezen. Misschien moet ik dat toch eens doen. Ik vraag hem om een korte uitleg.

Hij zegt:

“Kort uitleggen is wat lastig, maar laat mij een poging wagen. In dat boek is ‘newspeak’ de door de dictatuur opgelegde kunstmatige taal. Het is een taal waarin nieuwe woorden worden samengesteld uit oude herkenbare. Daarmee krijgen woorden een andere of beperkte betekenis en te expliciet duidelijke woorden zijn verboden. Die laatste begrippen verdwijnen helemaal uit het taalgebruik. Volledig uitgebannen. In onze tijd heeft het woord ‘newspeak’ een iets andere betekenis gekregen, we bedoelen dan het versluierend taalgebruik.

De zogeheten eufemismen, die verbloemen waarom het in feite gaat. Wil je voorbeelden?”

Ik knik en hij vervolgt:

Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Noem dat gewoon: kanslozen voor een betaalde baan! Duidelijk taal toch?”

“Nog eentje: We nemen het mee in het proces. Dat is andere taal voor: niet zeuren, ik heb je gehoord, maar ik doe er geen flikker mee.

Nog een laatste: Vrijwilligerswerk. Jezus. Wat is dat een strontterm. Rot op. Zeg toch gewoon: onbetaald werk.”

Hij wordt fel. Dat merk ik aan zijn taalgebruik. Ik snap het beeld wat hij wil schetsen, maar ik wil nog wel wat meer achtergrond: “Hoe verhoudt dat zich dat dan tot dat…eh… dat goodthink?”

Hij herpakt zich en is weer de schoolmeester: “Newspeak is een veelgebruikte propagandatechniek waarbij woorden voor ongewenste begrippen systematisch worden uitgeroeid. Orwell plaatste ‘crimethink’ tegenover ‘goodthink’. Het eerste slaat op gedachten die onorthodox zijn, ongewoon, ongebruikelijk en niet passen binnen het kader van de officiële regeringspartij. Val je buiten het kader dan sta en denk je outside-the-box. Dat is misdadig in de ogen van die partij. En dan wordt er achter de schermen bijgestuurd, beïnvloedt of iemand zelfs uit de partij gezet.“

Ik knik begrijpend want dat beeld herken ik wel uit de recente praktijk. Hij nipt aan zijn koffie.

Hij vervolgt: “Inside-the-box vallen alle gedachten die een ideologie voorschrijft. Je ziet dat heel sterk bij de traditionele partijen: alle confessionelen, de PvdA, VVD, GroenLinks, D66. En zij niet alleen. Bij ons in het onderwijs, in het bedrijfsleven maar vooral in de politiek zijn velen zeer bedreven in het bedenken van nieuwe termen die danig veel afstand scheppen tot wat de normale mens vindt en begrijpt. Die mens ervaart dat als een nare rare maatschappij: de dystopie. Ik vind dat laatste woord overigens ook een voorbeeld van een begrip waarvan de gemiddelde mens geen idee heeft waarvoor het staat. Dystopie staat voor een samenleving met louter akelige kenmerken waarin men beslist niet zou willen leven. Een dystopie is daarmee het tegenovergestelde van een utopie wat juist een bijzonder aangename samenleving voorstelt.”

We nemen beiden nog een slok van onze koffie. Het kwartje valt.

Ik vraag hem wat hij dan nu van mij verwacht. “Als jij nu eens scherper wordt en opmerkt wat er zoal om je heen aan onzin wordt rondgestrooid. Al die gebakken lucht, afkortingen en vakidiote termen. Echt er komt bijna geen normaal woord uit de mond van de politiek. En probeer dan er doorheen te prikken of vraag om uitleg aan de zegsman.”

Ik las vanochtend een schrijven van de gemeente en moet daaraan nu ineens terugdenken.

Ik vertel hem: “Ik denk ineens aan de termen beeldmaatlatten en beeldkwaliteit. In chocoladeletters of in Wordfeud zou ik het nog kunnen waarderen, maar man wat een gruwelijk taalgebruik. Als dat de wijze van communiceren wordt van het nieuwe college, dan vrees ik het ergste. Ze zouden het recht op de man af kunnen zeggen met: Wij reageren met een beetje geluk op klachten als er heel veel geklaagd wordt en de stad er echt niet meer uitziet.”

Hij grijnst en staat op: “Ik merk dat jij begrijpt wat ik bedoel. Ik spreek je weer bij de volgende gelegenheid. Eens kijken of jij dan nog zo scherp bent.”

Nadat hij heeft afgerekend, kijk ik hem al peinzend na tot hij bij de Lange Boonestraat is. Hij geeft mij genoeg stof tot nadenken. Dat is duidelijk.


Jelle Ravestein

Jelle Ravestein

Columnist | Schrijver | Dichter | Mensenslijper | Aan de andere kant | Business Consultant | Filosoof | Spindoctor | Ethicus | Moralist | Ironicus | Satiricus | Sarcast | Zoeker | Cynicus |Mens | Relativist | Aan(dekaak)steller | Vrijdenker | Optimistische realist
■ ■ ■ ■ ■
■ SCHERP AAN DE WIND ZEILER
■ subtiliteit & humor tegen benauwde kaders
■ Wereldburger in een stadje met dorpse denkbeelden.
■ Dichters, schrijvers, cartoonisten en columnisten corrigeren? U heeft nog veel te leren!
■ If you can not stand the heat: get out of the kitchen
■ Democratie is ook maar een woord
■ Elke les is er één.
■ Schrijven is een kunst, lezen des te meer.
■ Ik ben niet anders, ik kijk anders naar de dingen.
■ ■ ■ ■ ■

4 Reacties

  1. Marja Gerkema
    14 juni 2018 at 21:11

    Crimethink en uit de partij gezet worden. Daar is bewonerscommissie van de Vliet Behoorlijk Bekend Mee.

  2. bea scheurwater
    11 juni 2018 at 12:17

    Wij reageren met een beetje geluk op klachten als er heel veel geklaagd wordt en de stad er echt niet meer uitziet.” Geldt ook voor overlast, dealers bv. de terreur van de regeltjes. Communicatie en dienstbaarheid. De kloof wordt steeds groter

  3. Aad Rieken
    11 juni 2018 at 10:23

    Waar we heengaan,Jelle zal het wel zien,
    met ’n slakkengang of een vliegmachien!

    Of Misschien Bij Hoge Nood…,
    IN EEN GELE REDDINGSBOOT!

  4. tlpeter
    11 juni 2018 at 10:11

    Vragen PvdA aan het college allemaal vragen voor de buhne , kan afgedaan worden met één vraag waarom wordt de APV Maassluis niet gehandhaafd?