Column (259): Donald heeft de grootste

column nr: 259

Donald Trump die zo nodig wilde bewijzen dat hij de grootste heeft. Je zag het afgelopen week ongetwijfeld voorbijkomen op televisie: “Mijn staat van verdienste is ongeëvenaard.”

Hij begon zijn speech bij de VN met het ophemelen van zichzelf als de Amerikaanse president die in korte tijd veel meer heeft bereikt dan vrijwel al zijn voorgangers. Het leidde tot geroezemoes en besmuikt gegniffel onder zijn toehoorders.

Het grootste ego heeft hij in ieder geval wel. Wat een vlees geworden zelfingenomenheid en wat een volkomen misvormd beeld van de werkelijkheid heeft hij.

Het zal je president maar zijn.

Onze premier Rutte kan er ook wat van. Die doet of er geen vuiltje aan de lucht is. Dat is er letterlijk genomen ook niet, maar wel veel vuil in zijn achterban en dan met name de wannabe politici die op lokaal of op landelijk niveau volkomen hun hand overspelen. Dat is bij zijn partij bijna een voorwaarde om mee te kunnen draaien.

Overigens speelt het bij alle partijen zowel landelijk als lokaal.

Er zijn meer politici die inmiddels onder het vergrootglas liggen. Alexander is ogenschijnlijk de laatste Nederlander die beseft dat Meneer Pechthold zwaar over de datum van houdbaarheid heen is. Iedereen maakt fouten, iedereen heeft spanningen binnen zijn relatie, iedereen krijgt gratis een flat van een vriend als weggevertje, toch? Dan mag je daarover mooi weer spelen, je mag proberen het voor de buitenwacht verborgen te houden. Maar het komt een keer aan het daglicht en dan hang je.

Dan liggen imago en integriteit bij het grofvuil en je garderobe op straat. Daar is het gat van deur en bedankt, hé!

In het dagelijks leven zie je velen de werkelijkheid een eigen kleurtje meegeven, wat aanleiding geeft voor protest en kritiek.

Ben je bovenmatig achterdochtig van nature, zie je overal complotten, vals spel, dan roep je ‘FAKE NEWS’. Bedenk dat het meestal die mensen zijn die zelf dat mechanisme hanteren en daarom alle anderen ervan verdenken.

Nietwaar, Donald?

Fake news – namaak nieuws – is in essentie datgene dat naar buiten wordt gebracht als een feit X maar dat onwaar is of de vertekening is van een objectief bezien feit Y. Het probleem zit hem erin dat objectiviteit (onpartijdigheid, onafhankelijkheid) door de gemiddelde mens argeloos wordt toegekend aan media. Televisie, radio, kranten, nieuwssites, websites.

Ze worden nogal eens beschouwd als dé brengers van de waarheid. We horen, zien of lezen wat wordt gedeeld, maar we weten niet wat er is weggelaten of bijgesteld.

Zodra er een foto of verslag van een situatie is gemaakt, begint de framing.

We zien immers niet wat eraan voorafging of erop volgde. We zien niet wat er op dat moment buiten beeld gebeurt. Foto nabewerken en videomontage vertekent reeds wat er zich afspeelde. We kunnen geluidsfragmenten en beeldfragmenten misbruiken om op suggestieve wijze anderen te beïnvloeden. We kunnen tekst wijzigen, tekst toevoegen of weglaten.

Kortom: wat is dan het objectief feit?

Het doet mij denken aan Plato die ooit schetste hoe mensen in een grot leefden en de schaduwen op de muur beschouwden als weergave van het werkelijk leven. Ze wisten niet beter. Het waren verganklijke, veranderlijke beelden die niet veel zeggen over de feitelijke werkelijkheid.

Deerniswekkende mens der 21e eeuw

Plato’s probleem geldt ook voor de gemiddelde hedendaagse mens. “Het stond op Facebook, het stond in de Privé, Albert vertelde het. Matthijs zei het, Mark stelde het, Alexander verklaarde het”.

We geloven zoveel zonder het te (kunnen) controleren. Het probleem zit hem erin dat niemand overal tegelijkertijd kan zijn. Voeg daarbij dat we een matig objectief waarnemingsvermogen hebben, wat nog verergerd wordt door een slecht geheugen.

De vele moderne hulpmiddelen zouden door hun snelheid de mens naar een hoger niveau moeten helpen. Voorlopig zie ik echter een tegengestelde beweging. De mens wordt lui.

Voorbeeldjes?

• Wie onthoudt nog zijn afspraken? We vertrouwen blind op ons digitale agenda dat die ons tijdig waarschuwt.
• We pakken een probleem met iemand niet aan van aangezicht tot aangezicht maar ‘appen’ erop los met veelal foute interpretaties over en weer.
• We kent er nog telefoon nummers uit zijn hoofd?
• Als je aan iemand vraagt wat ‘de gulden snede’ is dan sturen ze je een link naar een webpagina waarop dat wordt uitgelegd, zonder dat ze het zelf kunnen uitleggen.
• We rijden naar een bestemming in blind vertrouwen dat we aankomen op de gewenste plek. Velen weten niet eens hoe de route dan is en of ze wel naar de juiste plek rijden.

“We zoeken het op” is een goede aanpak voor de kwis “Twee voor Twaalf”, maar niet continu voor je dagelijks functioneren. We hebben onze hersenen niet voor niets.

Wat zegt al dat voorgaande over ons kritisch denkvermogen? Ik weet het niet, maar ik ga daarover wel goed nadenken.

Jij ook?

PS nog een voorbeeld. De bovenstaande verwijzing naar Plato maakt jou nieuwsgierig, maar je bent te lui geworden om het op te zoeken. Vooruit dan maar hier staat de samenvatting.

Klik op de PLUS: