Column (34): VOC, WIC en de Sint

column 34

Een column over een moeilijk onderwerp, moeilijk voor mijzelf en moeilijk voor heel veel mensen in ons land. Ik weet dat dit onderwerp ook veel stof doet opwaaien telkens en ik twijfelde dan ook wel een beetje om hier wat over te gaan schrijven. Maar ik heb uiteindelijk besloten om toch mijn gedachten hierover op papier te zetten.

Waarom? Waarom moet ik zo nodig nog weer iets gaan zeggen over die vreselijke zwarte pieten discussie, ja die vreselijke zwarte pieten discussie want dat is het inmiddels voor mij geworden. Elk jaar weer opnieuw al het geschreeuw en getier. Kampen over en weer die elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Ja, over en weer want dit geldt voor alle partijen. Zo overtuigd van ieders gelijk dat er geen goed gesprek meer te voeren valt.

Het Sinterklaasfeest is hier telkens weer de inzet van. Hét kinderfeest van het jaar, met cadeautjes, gezelligheid en de warmte van het gezin en de familie. Een Nederlandse traditie die voor ons waardevol is en die we willen behouden. Toen de aanval een paar jaar geleden werd geopend op dit mooie feest gingen bij veel mensen de hakken in het zand, ook bij mij. We kennen alle argumenten inmiddels wel van zowel van de voor- als de tegenstanders. “Het is ónze traditie en daar moet iedereen van afblijven”… “Het feest heeft racistische kenmerken die terug te leiden zijn naar de slaventijd” en ga zo maar door.

Voor mij begint het plezier in dit feest steeds minder te worden. Ik vind het triest dat een kinderfeest zo aangevallen wordt. Ik vind het óók triest als er kinderen of volwassenen uitgescholden worden voor zwarte piet. Ik vraag me de laatste tijd steeds vaker af hoe we in godsnaam uit deze, steeds harder wordende, discussie moeten komen. Dat beide partijen water bij de wijn zullen moeten doen, lijkt mij daarbij een eerste vereiste. Ik denk dat het ook al zou schelen als we eens goed naar elkaar luisteren, openstaan voor elkaars verhaal.

Mijn collega zei het vorige week zo treffend: “De oorsprong van deze hele discussie ligt in onze geschiedenis en misschien moeten we daar dan ook eens beginnen”.

Wat leren wij nou eigenlijk over dat stukje van de Vaderlandse geschiedenis. Ik herinner me dat de Verenigde Oost-Indische Compagnie kenmerkend was voor onze handel die veel geld in het laatje bracht. Een bloeitijd op gebied van handel, wetenschap en kunsten. Ook wat betreft de politieke en militaire macht (vooral ter zee) nam de Republiek in de wereld een vooraanstaande positie in. De westerse beschaving ging een nieuwe fase van haar ontwikkeling in.

Waar ik tijdens die geschiedenis lessen bijna nooit iets over heb gehoord is de handel van de WIC, de West-Indische Compagnie (WIC), van wie het voornaamste deel van haar handelswaar uit slaven bestond. Maar ook later werden er in de VOC gebieden gehandeld in slaven.

Ik geloof dat geschiedenis zo zuiver mogelijk moet worden beschreven, je kunt nooit spreken over de waarheid want het verhaal wat verteld word is altijd ingekleurd door de verteller je kunt hooguit trachten om de geschiedenis zo zuiver mogelijk weer te geven.

Daarnaast speelt er nog iets anders en dat heeft betrekking op het gevoel en de emotie. Want geschiedenis waar je trots op bent is mooi, maar wat doe je dan met een stuk geschiedenis dat minder mooi is en kort gezegd eigenlijk iets is wat je maar liever zo snel mogelijk weer wilt vergeten? Het kan niet zo zijn dat we die dan simpelweg maar niet benoemen en niet beschrijven in de geschiedenisboeken. Alsof het er nooit was. Als de Duitsers de Jodenvervolgingen stelstelmatig zouden ontkennen en in hun geschiedenisboeken de hele tweede wereldoorlog nauwelijks zouden benoemen zouden wij dat ook niet accepteren.

Ik denk dat we met elkaar eerst eens het gesprek zouden moeten aangaan over onze geschiedenisboeken en geschiedenislessen. Deze discussie gaat helemaal niet over een kinderfeest. Waar het volgens mij om gaat is dat wij een stukje van onze geschiedenis erkennen en ook het lef hebben om te zeggen dat dat stuk geschiedenis niet iets is waar we met zijn allen trots op kunnen zijn.

Zonder dat we het gaan bagatelliseren met opmerkingen als: “Het is zo lang geleden, Er waren zoveel landen die dit deden of Iedereen verdiende hier geld aan”. Als we het gesprek daarover kunnen voeren in plaats van telkens de pijlen maar te richten op het Sinterklaasfeest met als enig resultaat dat de discussie steeds verder verhard, misschien bereiken we met zijn allen dan meer dan we ooit hadden kunnen verwachten.

Ik wens iedereen een fijn Sinterklaasfeest met mooie cadeautjes en wat meer begrip voor elkaar!