Column (418): Als jij stopt met echt denken

Moeten we ons zorgen maken over de doorsneemens Jan-met-de-pet? Ik vrees van wel, omdat velen van het terrein van weten en wijsheid ongemerkt zijn opgeschoven naar het terrein van verzamelde ‘kennis’ en daarmee veelal (eigen)wijsheid prediken.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw is de voedingsbodem gelegd voor die opmerkelijke aardverschuiving. Velen volgden de trend van het ‘ego’ als centrum van bestaan, het ‘ik’ dat steeds belangrijker werd. Het zelfbewustzijn en de individualisering namen gaandeweg een grote plek in in de maatschappij. Dat leidde ook tot meer zelfvertrouwen. maar let op: er is een miniem verschil tussen zelfvertrouwen en zelfoverschatting.

Veel mensen hebben sinds 2000 geleerd hun weg te vinden op het internet.

“We moeten bedenken dat het internet vijftig jaar geleden was opgezet om informatie te delen tussen wetenschappers. Het internet was tientallen jaren lang primitief. Computers stuurden berichten naar elkaar, maar echt samenwerken konden ze niet. In de loop der jaren veranderde samenwerking in concurrentie; internet bracht cybercrime en cyberspionage, en burgers worden overal in de gaten te houden. Het uitgangspunt was ethisch, open, vertrouwd, gratis, gedeeld. Niemand wist waar dat later toe zou leiden, maar deze principes waren oorspronkelijk het baken. De bedenkers hadden niet voorzien dat de donkere kant van internet zich in onze tijd zo fel zou laten zien.” – grondlegger Kleinrock

Er is voor velen van ons een persoonlijke bedreiging. Regelmatig zien we tegenwoordig mensen die van mening zijn dat ze de dingen doorzien, gebaseerd op zelf verzamelde kennis. Zij raadplegen het internet dat echter op veel plaatsen inmiddels schijninformatie, valse informatie of bewust verdraaide informatie bevat.

Door die informatie heilig te verklaren -zonder daadwerkelijk de status van de vermeende goeroe of zegsman te kennen – ontstaan er nieuwe overtuigingen neigend naar nieuwe religies.

Bovendien zijn er steeds meer personen die slecht kunnen lezen. Een tekst van 600 woorden vinden ze al veel. Laat staan dat ze teksten kunnen duiden of de essentie feitelijk begrijpen. En dan hebben we alleen nog maar over ‘info op internet’. Boeken, wetenschappelijke stukken, documentaires en verhandelingen: zij kunnen het moeilijk tot zich nemen; laat staat de inhoud volgen.

De laatste drie jaar is een element prominent erbij gekomen: de samenzwering. Er is een toenemend wantrouwen richting overheden, de wetenschap, grote bedrijven, banken en andere instanties. Het trieste is dat deze grootheden veelal niet echt zijn aangehaakt bij de tijdsgeest. Vervolgens haakt de doorsneemens af bij wat die anonieme grootheden beweren, tot stand brengen, wijzigen of afschaffen. De beleving van de doorsneemens is dat zij veel kapot maken. De voedingsbodem daarvoor leggen die instanties zelf uit arrogantie: “wij weten wat voor u het beste is”, terwijl vervolgens de zaken heel anders worden uitgevoerd dan voorgespiegeld. Eén van de grote veroorzakers is wat mij betreft: de overheid. De overheid blinkt uit in onvolledig, onprecies en ontijdig communiceren zonder goed te weten wat de burgers – hun kiezers- willen. Sinds Balkenende 4 was het vertrouwen in een kabinet nog nooit zo laag als nu.

Gevolg van dat afhaken is dat de doorsneemens zich afkeert van die grootheden en steeds meer samenzweringen ziet. Ook al is er geen objectief bewijsmateriaal, Jan-met-de-pet volhardt in zijn overtuigingen en vindt medestanders die meehelpen met schoppen tegen de vermeende boosdoeners, soms zelfs letterlijk schoppen of erger.

De indianenverhalen over condens strepen van vliegtuigen is daar een steeds terugkerend voorbeeld van. Er zijn inmiddels veel wetenschap afwijzende personen.

Ik wijt dat aan de trend dat mensen niet meer objectief denken, nadenken, doordenken en overdenken. ‘Het staat ergens op internet en dus is het waar.’ Geen kritisch denkvermogen, laat staan een poging tot oorzaakanalyse, samenhanganalyse, bronnenonderzoek. Nee: gelijk door naar een -soms sterk ongerijmde- conclusie.

Communicatienetwerk Telegram (link) is een van origine Russisch product en de tegenhanger van Whatsapp (eigenaar is Facebook Inc.). Telegram is vergeven van duistere groepen (channels) die ondergrondse bewegingen vormen die de gedachten van velen inmiddels hebben vergiftigd met heel veel achterdocht. Ook mobiliseren zij mensen om verzet en protest te voeren.

Mijn persoonlijke zorg ligt overigens meer op het terrein van de privacy. Wie wel regelmatig overdenkt, beseft dat hij in allerlei digitale netwerken is vastgelegd in allerlei databases voor verschillende doeleinden. Het ongebreideld koppelen van die informatie is gevaarlijk. Extra gevaarlijk is het internet-of-things. Weet jij wat de voortdurende wijzigende voorwaarden van apps omvatten?  Weet jij wat er ondertussen in de software functioneel ongewenst is mee veranderd? Of het nu China, Rusland, Iran of de USA is: je geeft uit gemakzucht toestemming. Alsof jij jouw voordeur open laat staan en de rode loper uitrolt voor ieder die binnen wil komen.

Waarom is dat een gevaarlijke trend?  Daarover mag jij als lezer zelf nadenken. Er doemen legio onbedoelde problemen op in de nabije toekomst, zoveel is zeker. Zeg later niet dat ik je niet gewaarschuwd heb. Goed dan, één tip: JIJ &  facebook

Zorg dat jij vooral afgewogen keuzes maakt en je niet laat leiden door ‘ze zeggen’. Dat is namelijk hetzelfde als die buurvrouw die op de hoek staat te roddelen: “Het is waar hoor! Ik weet dat zeker want ik hoorde het via mijn broer! De buurman van mijn broer heeft een zoon die werkt met iemand die de burgemeester kent. Die zoon zegt volgens mijn buurman dat die persoon hoorde dat er gezegd is dat de burgemeester zegt dat… enzovoort”.

PS

Mochten de overbekende ‘bok-op-de-haverkist’ criticasters mij willen aanspreken: deze column lijkt ook een kritiek op columns waarin stellingen worden geventileerd. Men zou kunnen denken dat columnisten pretenderen de wijsheid in pacht te hebben. Die pretentie is er echter pertinent niet en dus is het geen kritiek op columns. Ook is waar dat ik een aantal links heb geplaatst naar RTLnieuws, AD, AVROTROS en WIKIPEDIA voor enige toelichting op feitelijkheden. Er is immers ook veel zinnige informatie, die ik voor waar beschouw. Je moet ergens beginnen …

Reageren? ... Blader naar beneden plaats jouw reactie direct onder artikel [binnen 30 dagen na publicatiedatum]

⊗——het einde ——⊗