Column (42): Zonde

column nr 42

“Ik kan me er wel iets bij voorstellen,” zegt één van de deelnemers aan de bijbelkring in de DrieMaasHave, “dat Kaïn jaloers was op Abel. Ik ben ook wel eens jaloers op iemand die nog wel zelf alles kan.” Het is een heel eerlijk antwoord op mijn vraag naar aanleiding van het verhaal over die twee broers uit het begin van de Bijbel. Een ander in de kring herkent het gegeven dat Kaïn zich niet gezien voelt. “En ik kan dan net zo donker kijken als hij.”

We zijn dan krap tien minuten bezig in één van de huiskamers op de benedenverdieping. Ik kom daar eens in de veertien dagen om samen met bewoners te praten over en stuk uit de Bijbel. Op het moment dat we gaan beginnen, verschijnt er bezoek voor iemand. Die verlaat vervolgens de kring, terwijl even later een ander toch aansluit. Zo gaat dat en zo kan het gelukkig ook. De opzet is simpel, ik kies een bepaald stuk uit de Bijbel, zorg voor kopieën van de tekst en lees die hardop voor. Steeds een paar zinnen tegelijk, waarna er ruimte is voor reactie of vragen of ik een vraag voorleg. Meestal kies ik het bijbelfragment dat de volgende zondag in de kerkdienst gebruikt zal worden. Zo’n gesprek erover van tevoren levert altijd inspiratie op.

Deze keer gaat het dus over het verhaal van Kaïn en Abel. Voor mij geen historisch gebeuren over de eerste broers op aarde, maar een oerverhaal dat in principe over ons gaat. Voor wie het niet scherp heeft: Kaïn is de eerste zoon van Adam en Eva en Abel is zijn broertje. Ze brengen allebei een offer voor God, die wel kijkt naar dat van Abel en niet naar dat van Kaïn. Waarop de laatste witheet wordt en uit jaloezie zijn broer doodslaat. De Bijbel is geen lieflijk boek, ook niet makkelijk. In feite net zo complex als het leven, als wij mensen zijn.

Kijk bijvoorbeeld naar de onderhandelingen na de verkiezingen, over wie de stad mag gaan besturen. Daar zie je dat de ene partij zich wel gezien voelt en een andere niet. En dat roept reacties op. Gelukkig geen letterlijke moord en doodslag, maar harde woorden gaan wel over en weer. Jaloezie omdat de één wel iets krijgt en een ander niet. En woede die daaruit geboren worden. Twee van de kardinale zonden. Helaas heel herkenbaar.

“Ik heb me er bij neergelegd”, zegt een bewoner ondertussen in het gesprek over dit verhaal, “bij het feit dat ik bepaalde dingen niet meer kan en iemand anders wel.” Dat klinkt mooi en dat is het ook, maar het is verre van eenvoudig. Ik besef dat zo’n overgave veel vraagt van iemand. Accepteren dat het leven gaat zoals het gaat en dat het soms ongelooflijk oneerlijk is voor je gevoel.

Buiten schijnt een heerlijk lentezonnetje, binnen kijken we naar een donker verhaal dat meer vragen wakker maakt dan antwoorden geeft. Aan het einde blijven de woorden hangen die God tegen Kaïn zegt: “Waarom ben je zo kwaad, waarom kijk je zo donker? Handel je goed, dan kun je toch iedereen recht in de ogen kijken? Handel je slecht, dan ligt de zonde op de loer, begerig om jou in haar greep te krijgen; maar jij moet sterker zijn dan zij.” Soms lukt dat, en soms ook niet.