Column (8): De regelneuker

Thijs, help!

Een partner die een invalbeurt doet als gastcolumnist. Je zult dat gemak maar hebben. Wel nu, Kim heeft het.
Redactie

column nr  8

We zijn pas in september, maar ik wil graag een term nomineren om toe te voegen aan de Van Dale. Het betreft een seksueel getinte metafoor zonder seks gerelateerde zaak. De term die ik wil nomineren is: De regelneuker.

De regelneuker staat over het algemeen bekend als licht autistisch, aangeslagen persoon die denkt in onmogelijkheden. Dit figuur is goed in mierenneuken (ook zo’n metafoor), heeft een verbaal vermogen wat zich beperkt tot het uitspreken van: “ja, maar de regels schrijven voor…” en heeft als doel zo irritant mogelijk te zijn. De voornaamste taak bestaat uit het denken in onmogelijkheden en deze meent de regels in hun meest letterlijke vorm te moeten interpreteren.

Nederland is een land met veel regeltjes. Overal is wel een regel voor en we hebben zelfs regels om andere regels te ontkrachten. Zo ontstaan dus regels die nodig zijn om andere regels te maken, denk ik. En mocht zich nu het moment voordoen dat er geen regel in iets voorziet, juich niet te vroeg, dan verzint men er direct eentje bij.

Ze zijn er in alle soorten en maten. Zo is er in Lelystad een regel die voorziet in een vliegverbod voor duiven en is het voor honden in Rotterdam verboden om te blaffen. In Zoetermeer is het weer verboden om te gluren en volgens de APV in Utrecht mag je je niet op straat ophouden zonder redelijk doel. Ik vraag mij wel eens af of er daadwerkelijk mensen worden betaald om dit soort gedoe te bedenken, op te schrijven en ook nog te controleren. Natuurlijk kan ik de humor wel zien in bepaalde regels, want het is niet alleen in Nederland zo. Zo is er een dorp in Italië waar het verboden is om dood te gaan en is er in de VS een stad waar je de vissen niet dronken mag voeren.

Hoe anders is het als het serieuzere vormen aan gaat nemen.

Vorige week sprak ik de voorzitter van een stichting die gaat over passend onderwijs. Hij was verdrietig, ondanks dat de stichting net een rechtszaak had gewonnen. In Nederland is het geregeld dat elk kind recht heeft op passend onderwijs. Daar niet alle gemeenten over passende scholen binnen hun grenzen beschikken, zijn er ook regelingen omtrent vervoer. Nu wilde het feit dat een kind 5,7 km moest reizen. Het werd natuurlijk lastig omdat het vervoer tot slechts 4,5 km werd geregeld en de overige 1200 meter was er dus geen vervoer. Ik en velen met mij zullen denken, wat is 1,2 km. Nou…. toch moest de rechter de regel aanpassen.

Of kijk in evenementenland, hier groeit de lijst met regels dagelijks. Veel gaat, begrijpelijkerwijs, over veiligheid. Helaas, maar we hebben het o.a. aan de trendsetter uit 2009, die in Apeldoorn als eerste het “met-je-auto-over-mensen-rijden” heeft geïntroduceerd en dit inmiddels tot een wereldwijd fenomeen is geworden, te danken. Echter, zo langzamerhand zie ik wel dat regels niet meer gaan over veiligheid, maar over het verschuiven van verantwoordelijkheden, die ook nog eens per regio verschillen. Gelukkig is het dan wel een belangrijke regel dat een vlaggenmast tot op de centimeter nauwkeurig moet staan zoals op de tekening.

Of neem die instantie, berucht om zijn wereldberoemde blauwe enveloppe. Ik heb een co-ouderschap na mijn scheiding. Dit betekent, net zoals in het ouderschapsplan opgenomen, dat de kinderen de ene week bij mij verblijven en de andere week bij hun moeder. Evenredig dus. Elk jaar bij de aangiftes ontstaat er enorme discussie met de inspecteur, tot escalatie aan toe. De regels zeggen dat een week uit 7 dagen bestaat. Nu is dit nog geen hogere wiskunde, het is een waarheid als een koe zelfs. Moeilijker wordt het wanneer je dit evenredig wilt delen, je op 3 en 4 dagen uitkomt, althans bij de belastingdienst dan. Werken en rekenen met een cyclus van 2 weken is volgens de regels aldaar niet toegestaan. Enfin, uiteindelijk wordt er na lange tijd elk jaar, let op, een heuse uitzonderingsregel toegepast, zodat e.e.a. toch in orde gemaakt kan worden.

Regels zijn er niet voor niets, ze zijn noodzakelijk om in een leefbare maatschappij te voorzien. Toch slaat het af en toe compleet door. Tijdens de rechtspraak behoort een rechter de wet toe te passen en soms zo te interpreteren dat het passend is bij de situatie. De rechter dient dit te motiveren. Deze hele gang van zaken noemen we rechtsvinding en is redelijk omslachtig. Helaas geldt dit niet voor de regelneuker. Die kijkt naar wat er staat geschreven en wijkt niet af. Een soort zuivere heteronome rechtsvinding op zijn extreemst.

Toch koester ik hoop. Er is namelijk een steeds groter wordende groep mensen die bij het beoordelen meedenkt. Ze denken niet meer in onmogelijkheden, maar kijken vooral naar hoe de regels per keer toegepast kunnen worden. Ze denken in mogelijkheden. Deze groep is nog schaars, maar groeit. Grappig detail is dat het gros van deze mensen voorheen aan de andere kant zat en dus de ervaring hebben met de eerder beschreven betekenis van de regelneuker.