Column: Dodenherdenking

Het is dit jaar 34 jaar geleden, dat mijn moeder overleden is. Ze liet een groot gezin achter; mijn vader voelde dat als een te zware last. Hij moest vanaf dat moment vader en moeder zijn voor een groot aantal kinderen dat nog thuis woonde. Hij overleed 9 jaar later, in 1992, zes weken voor de geboorte van onze jongste dochter. Mijn moeder was 53 toen ze overleed, mijn vader 67.

Opdat niet vergeten worde…

We herdenken om niet te vergeten. We herdenken om vooruit te kijken. En we herdenken om stil te staan bij ons zelf. In die twee minuten op de 4^de mei komen verleden, heden en toekomst samen. Voor mensen die dierbaren verloren hebben, duren die twee minuten een eeuwigheid, hun leven lang.

We staan op de schouders van ons voorgeslacht, dat weten we allemaal. Het voelt alleen zo heel erg anders als de schouders van de ouders er niet meer echt zijn. Dan moet je het alleen doen; althans zo lijkt het.

Teveel om op te noemen

Wie mogen we herdenken op 4 mei? Wie moeten we herdenken? In ieder geval al die mensen op wier schouders we staan, dat op z’n minst. Velen van ons doen dat, net als ik, bijna dagelijks: had mijn vader, had mijn moeder dit maar meegemaakt! Had ik ze maar kunnen raadplegen over de vragen die me te groot waren! We herdenken ze, want we missen ze.

We denken ook aan de mensen met wie we ons ‘zij aan zij’ verbonden voelen in de strijd tegen de krachten die onze maatschappij net zo kunnen ontwrichten als de Nazi’s indertijd. Wat heb je eraan, als je alleen maar op de schouders van je ouders kunt staan, en er is niemand om je tegen te houden als je valt?

Op de schouders, en schouder aan schouder. Groeien en staande blijven.

Geen bevrijding zonder herdenken

Er gaan stemmen op om 5 mei tot nationale feestdag te verklaren. Eigenlijk is het dat al, alleen je krijgt maar één keer in de vijf jaar vrij om dat feest te vieren. Ben ik voor of ben ik tegen?

Ik zie een schril contrast tussen de serene stilte op de avond van 4 mei, en de festivalherrie de dag erna. Op 5 mei klinkt er hier en daar misschien een zinnig woord, maar bier en artiesten in een helikopter voeren toch de boventoon: “en het bleef nog lang onrustig in het land”. Rellen, opstootjes, vernielingen, noem maar op.

De neiging tot feestvieren snap ik wel. Maar wat is de bron, wat is de reden, waarom ga je naar een festival? Is dat omdat bevrijding het diepste woord is dat je kent, en omdat je daar uitdrukking aan wil geven? Geweldig, zou ik zeggen. Jouw muzieksmaak is de mijne misschien niet, maar als jij bevrijding viert, omdat je daarmee wilt herdenken hoe diep, zwaar, onmogelijk en onmenselijk de weg was die onze bevrijders wilden gaan, is dat fantastisch.

Bevrijding: feest vieren op de schouders van degenen die we de avond ervoor herdachten, en schouder aan schouder met al die mensen die vandaag de dag laten zien waarvan we bevrijd moeten worden.

Als het feest ontstaat vanuit de stilte, kan Bevrijdingsdag niet meer stuk!

Dan wordt het zelfs een soort Vaderdag en Moederdag ineen!