Column: Een tintje grijs

Vrijheid 
Onze vrijheid wordt steeds verder ingeperkt ter wille van…. onze vrijheid. Een overheid die precies weet waar we de hele dag uithangen, registreert met wie we bellen en e-mailen, macht geeft aan de zorgverzekeraars. Zijn we zo goed van vertrouwen en vinden we dat allemaal maar best? Nee, het gros van de Nederlanders is gewoon niet geïnteresseerd in politiek, een luxeprobleem dat we ons blijkbaar kunnen veroorloven. De vraag is hoe het zover heeft kunnen komen en of dat wel verstandig is.

Verkiezingen
De staten- en waterschapsverkiezingen worden afgeschilderd als regionale verkiezingen. Je zou verwachten dat ze daarom dicht bij de burger zouden staan. Niets is minder waar, mede omdat je moet kiezen uit veelal onbekende kandidaten.
Waterschappen gaan o.a. over dijken, drinkwater en grondwaterpeil. Behalve wanneer je de waterschapsheffingen moet betalen zijn ze verder nogal onzichtbaar. Dat komt omdat ze hun werk goed doen, droge voeten houden is niet vanzelfsprekend in een land dat voor tweederde onder de zeespiegel ligt. En dat we verwend zijn met de kwaliteit van ons drinkwater beseffen we pas als we in het buitenland zijn. Maar waarom politieke partijen in waterschappen vertegenwoordigd moeten zijn is moeilijk te begrijpen. Mogelijk een overblijfsel uit het verre verleden van deze oudste bestuurslaag in ons land.
Provinciale Staten zijn het bestuur van de provincie en de leden kiezen op hun beurt de Eerste Kamer. Het is een rare kronkel dat je met één stem zowel het provinciale bestuur kiest én de samenstelling van de Eerste Kamer bepaalt. Deze uit de as herrezen Eerste Kamer is belangrijk geworden omdat ze niet meer automatisch instemt met de besluiten die het kabinet door de Tweede Kamer heeft geloodst. Een Tweede Kamer waarin de besluitvorming is dichtgetimmerd door regeerakkoord en ijzeren partijdiscipline. Gelukkig hebben we Nieuwsuur, RTL4 en het AD nog om de regering te controleren.

Kwartetten
De Nederlandse politiek is in het buitenland bekend om het poldermodel. In onze lage landen zijn er in het verleden veel overstromingen geweest [1] en de verschillende stakeholders moesten noodgedwongen een samenwerkingverband aangaan bij het droogmalen van land en bouwen van dijken, de bakermat van de waterschappen. Het was polderen of verzuipen.
Wouter Bos heeft bij de laatste kabinetsonderhandelingen het politieke polderen vervangen door een soort kwartetten. Mag ik van jou “Kleedt de zorg uit”, dan krijg jij van mij “Schaf de hypotheekrenteaftrek af”, ik noem maar een voorbeeld. Het leek geniaal om zo twee partijen met ogenschijnlijk onverenigbare standpunten tot een coalitie te smeden. De politieke leiders konden zich verlekkeren aan de programmapunten die ze – ieder voor zich – konden binnenhalen. Maar ze verkeken zich ondertussen faliekant op hoe dat in de maatschappij zou neerdalen omdat de scheidslijn met kiezersbedrog flinterdun werd.

Ontevreden
Verkiezingsbeloften bleken voor de zoveelste keer niets waard te zijn. Rechtse kiezers zagen tandenknarsend hoe “hun” kabinet linkse stokpaardjes uitvoerde. Linkse kiezers zagen tandenknarsend hoe “hun” kabinet rechtse stokpaardjes uitvoerde. Het gevolg was een nog diepere afkeer van de politiek, versterkt door de aanhoudende stroom van lekken van vertrouwelijke informatie, vriendjespolitiek, zoekraken van bonnetjes, belangenverstrengeling, “vergissingen” bij declaraties en ordinaire fraude door arrogante en zelfingenomen politici. Raakten ze uiteindelijk volledig verstrikt in hun eigen leugens, dan “hielden ze de eer aan zichzelf” en stapten op. Sommigen die het dan nog niet snapten jammerden dat ze het slachtoffer waren van een complot.

Gevolg
Het ligt voor de hand dat het kabinet door de nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer – die overigens pas op 26 mei wordt gekozen – kan kiezen uit (1) niets meer doen, of (2) ontslag aanbieden aan het staatshoofd. We staan er dus gekleurd op. Als we kijken hoe goed het met onze zuiderburen ging toen ze bijna twee jaar lang niet werden geregeerd, is optie 1 misschien nog niet eens zo gek….

Moraal van dit verhaal
Fatsoenlijke politici, gelukkig een meerderheid, zijn nu aan zet. Het beste wapen tegen corruptie is transparantie en met internet is dat een fluitje van een cent. Alle uitgaven van ons belastinggeld zouden op internet moeten worden gezet zodat iedereen ze kan controleren.
Alle bestuurders die belastinggeld uitgeven en/of ervan worden betaald behoren alleen nog door openbare sollicitaties en transparante procedures te worden geselecteerd, van onbezoldigde besturen van lokale theaters tot aan te dik betaalde bazen van woningcorporaties en zorginstellingen.
Kwartetten is een leuk spelletje, maar niet om er een regeerakkoord mee in elkaar te timmeren. De compromissen uit het verleden waren misschien kleurloos of grijs maar verdeelden “het zoet en het zuur” eerlijk over alle betrokkenen. Zeg nu zelf, wat heb je liever: een troebel kleurig tintje of een transparant tintje grijs?

1. www.watervragen.nl/overstromingen-in-nederland