Column: Gepaste declaraties

Het is steeds hetzelfde patroon en het gaat maar door. Met belastinggeld betaalde bestuurders die het zo weten te ritselen dat hun salaris hoger is dan is toegestaan, dat hun secundaire arbeidsvoorwaarden op liefdadigheid lijken en dat ze bij ontslag de wettelijke maximale vergoeding omzeilen.

Als ze buiten de deur vergaderen, moeten hun briljante breinen gevoed worden met gepaste diners in luxe restaurants. En goed eten zonder passende wijn is zonde, zoiets als vloeken in de kerk. Natuurlijk brengen ze de nacht door in een gepast hotel want met te weinig bloed in je alcoholbanen kun je beter niet naar huis gaan. Naderhand worden de onkosten passend gedeclareerd, uiteraard ten laste van de belastingbetaler.

Dankzij de wet op de openbaarheid van bestuur lukt het – vooral RTL4 en AD, who else – om de “bonnetjes” van declaraties boven water te krijgen. Dan blijkt dat heel wat personen in de publieke sector een – door onze premier pas nog zo gehekelde – grote dikke-ik-mentaliteit hebben. Recent weer bij de top van de politie (te dure vliegtickets) en van academische ziekenhuizen (te dure hotels, te dure etentjes, te dure wijn, te luxe uitstapjes).  Toen die laatste naar een reactie werd gevraagd, kwam er een afgepast antwoord dat het gepaste declaraties betrof en er geen aanleiding was om de regels te veranderen.

Zulke geborneerde bestuurders hebben dus een ernstig gebrek aan voeling met de maatschappij. De enige andere verklaring die ik kan bedenken is dat ze flessentrekken¹. Maar als je denkt dat een briljante bestuurder ’s morgens – na z’n vrouw een fletse kus op de konen te hebben gedrukt – bij de eerste de beste rotonde ineens het idee krijgt om die dag de kluit eens goed te gaan belazeren, heb je het mis. Natuurlijk niet, ze weten van de prins geen kwaad!  Dat is het erge, ze vinden het doodnormaal wat ze doen en zijn ervan overtuigd dat ze in hun recht staan. Die heisa over declaraties snappen ze helemaal niet. Als hun gedrag in de media aan de kaak wordt gesteld, voelen ze zich écht onheus bejegend. Elk besef van realiteit ontbreekt bij deze narcisten. Wat wil je, niemand in hun entourage laat ooit een kritisch geluid over hun gedrag horen, voor de enkeling die dat wél doet, is dat geheid “einde carrière”!

Ooit had ik de illusie dat regelgeving dit soort pakken-wat-je-pakken-kan gedrag zou tegengegaan. Maar ik geloof daar niet meer in. In de race naar de top zijn het natuurlijk de gladste jongens die winnen. Vandaag zijn ze de baas van een ministerie, morgen van de KLM of een zorgverzekeraar en overmorgen van een groot pensioenfonds of de Nederlandse Spoorwegen, ik bedenk maar wat. Graaiend besturen, daar gaat het om, lucratieve spelletjes spelen, affiniteit met het bedrijf of de mensen die er werken hoeven ze niet te hebben. Dat zou trouwens alleen maar belemmerend werken bij het nemen van de “juiste” maatregelen. De gladste jongens hebben het dus voor het zeggen in de raden van bestuur en in de raden van toezicht. Van hen hoef je dus niet te verwachten dat er iets verandert. Ze staan aan de top en hebben dus gelijk. Het is net als met oorlogen, the winner takes it all.  Ik ben wel benieuwd welke nieuwe truc ze straks bedenken als de bonnetjes voor iedereen op internet te bekijken zijn, van transparantie houden ze niet. Misschien dat ze voor bv. 25% salarisverhoging wel van dat hele gedeclareer af willen zien: meer duiten in het laatje, geen lastig bonnengedoe en geen pottenkijkers meer!

Gepaste declaraties, hoe bedenk je het. En toch ben ik het 100% met deze omschrijving eens! Ze zijn écht gepast. Of iets past hangt namelijk af van twee dingen. Als bv. schoenen je passen, hangt dat af van de maat van je schoenen én van de grootte van je voeten. Gepaste declaraties moeten dus ergens bij passen, maar bij wàt, dat is de hamvraag.  Ik denk dat ik het weet: asociale declaraties passen als gegoten bij asociale graaiende bestuurders. Ze hadden dus wel degelijk gelijk met hun reactie dat hun declaraties gepast waren. Wie de schoen past, trekt hem aan.
_______________
1. flessentrekken – dat wat flessentrekkers doen; zich bezighouden met flessentrekkerij