Column: Horen en zien

Vaak heb ik me afgevraagd of wordt de vraag gesteld wat erger is: het verliezen van het gezichtsvermogen of het gehoor. Veelal wordt instinctief eerstgenoemde als ernstigste aderlating gezien. Ook door mij.

De uitkomst van een onderzoek dat me afgelopen week ter ore kwam geeft aanleiding om bovenstaand dilemma weer eens onder de loep te nemen. Wat bleek namelijk? De gemoedstoestand van mensen valt het beste te voorspellen door alleen te luisteren naar de spreker. Blijkbaar laten we ons makkelijk misleiden door de grote variëteit aan gezichtsuitdrukkingen die ons brein te verwerken krijgt.

Dat gehoor en emotie samengaan komt natuurlijk het duidelijkst tot uiting in muzikale fragmenten waarbij de eerste tonen van een geliefd nummer al tot vrolijke, sombere, nostalgische of verliefde gevoelens kunnen leiden.

In de dierenwereld is gehoor zelfs een bijzonder belangrijk selectiemiddel in het vinden van partners. Het mannetje dat het beste balkt of het mooiste fluit krijgt de meeste en beste vrouwtjes. Opmerkelijk genoeg is het voor de vrouw dus minder interessant hoe kleurig, geurig, snel of sterk dat mannetje is.

Een mooie stem is dus bij de mens wellicht ook veel effectiever dan kleren, deo’s, een strak lijf en spieren om indruk te maken op de andere sekse. Het verklaart ook het grote succes dat de 06-lijnen hadden in het pre-Internet-tijdperk. Of is het gehijg door de telefoon nog steeds een succesnummer?

Seks zonder geluid is in ieder geval een stuk minder opwindend wat lang niet altijd gezegd kan worden van seks zonder beeld. Integendeel soms zelfs 🙂 

Om een betere indruk te krijgen van een leven zonder geluid heb ik gisteren mijn ochtendfietsrit naar Den Haag aangegrepen om te ervaren welke geluidsprikkels er allemaal op een ontwakend iemand afkomen. Dat was na het afgaan van de radiowekker met het Rotterdamse accent van Ed Aldus en het ondergaan van het ochtendhumeur van dochterliefjes, dus volkomen gehoornuchter was ik niet meer.

Eenmaal op de fiets was het geluid van rijdende auto’s direct overheersend. Pas met de wind in de rug door de polders tussen Maasland en Schipluiden hoorde ik bewust de wind ruisen langs mijn oren en door het riet in de sloten. Met wat meer moeite nam ik ook het gefluit van vogels waar. Naarmate ik er langer naar luisterde leken er steeds meer vogelgeluiden door de polder te galmen. Waarom viel me dat nu pas op? Net zo snel raakte ik weer uit die trance en hoorde ik voornamelijk de langsrazende vierwielers weer. Vanuit lijfsbehoud gezien een verstandige keuze voor de kwetsbare fietser, die kromgebogen over zijn stuur continu alert moet blijven op zijn gejaagde medeweggebruikers.

Oortjes met luide muziek zijn voor fietsers om die reden net zo’n risicofactor als het gebruik van de mobiele telefoon.
Aangekomen op mijn werk bleek er een ontruimingsoefening aan de gang te zijn en echode de sirene angstaanjagend tussen de hoogbouw van Den Haag-centrum. Weer die koppeling tussen geluid en emotie.

Ik ben niet zo zeker meer van mijn keuze in de aanhef. Het verlies van het gehoor heeft emotioneel vermoedelijk meer impact dan het verliezen van het gezichtsvermogen en leidt bovendien eerder tot een sociaal isolement.

Vooralsnog heb ik gelukkig alleen last van een verminderd zicht op korte afstand. Typisch vijftigplus.