Column: Onschuldig

Een nieuw probleem, waarbinnen diverse stadia kunnen worden onderscheiden, verspreidt zich als een olievlek. Meestal begint het met een onschuldig experimenteel gebruik: uit nieuwsgierigheid probeer je het even uit. Je bent volwassen en je wilt de wereld ontdekken. Experimenteren met kinderspeelgoed hoort daar vaak bij.

Experimenteren wil zeggen: eenmalig of incidenteel gebruik, zoals een keer een eenvoudige sleutelhanger of een single stitch armbandje maken op een onbewaakt moment. Van misbruik of afhankelijkheid is in het begin geen sprake. Toch zijn er in deze fase risico’s, met name door verkeerd gebruik zoals een combinatie van verschillende elastiekjes of een overdosis aan elastiekjes.

Geïntegreerd of sociaal/recreatief gebruik: In deze fase is er regelmatig gebruik, maar dat verstoort het maatschappelijk leven niet. De gebruiker maakt armbandjes voor de gezelligheid en bij gelegenheden die gepast zijn, zoals het maken van een armbandje samen met de kinderen. Het gebruik geeft geen problemen en neemt in het leven een bescheiden plaats in. Natuurlijk zijn er wel risico’s, zoals het afknellen van de wijs- en middelvinger, aan verbonden.

Overmatig of problematisch gebruik: De gebruiker overschrijdt steeds meer grenzen. Hij of zij gebruikt meer en vaker en ook op momenten dat het eigenlijk niet kan. Wie ’s ochtends om 9 uur al een zwaansleutelhanger maakt om de dag door te komen of tijdens het autorijden een dubbele visgraat maakt, is niet verstandig bezig. Het gebruik begint problemen te geven en leidt tot kritische vragen van de omgeving. De gebruiker ontkent vaak nog dat er iets mis is. Het gebruik wordt gebagatelliseerd door te wijzen op extremere voorbeelden.

Afhankelijkheid en verslaving: De gebruiker is vele uren per dag bezig met het denken aan of gebruiken van de elastiekjes. Het gebruik heeft nauwelijks nog sociale motieven en vindt vaak stiekem plaats. De gebruiker ziet zelf in dat hij of zij verslaafd is. Ook de naaste omgeving is bezorgd. Er treedt nu niet alleen serieuze schade op zoals tijdgebrek maar er ontstaan ook andere problemen ‘in welk opbergvakje bewaar ik de slotjes?’ In deze fase verliest de verslaafde geleidelijk interesse in andere rages. Zonder hulp lukt het zelden om hier nog uit te komen.

Chronische verslaving: Het maken van voorwerpen met de elastiekjes is het enige dat nog telt. De verslaafde zoekt naar nieuwe knooptechnieken op YouTube. Het maakt in deze fase allang niet meer uit of de elastiekjes nou groen, blauw, doorzichtig of ‘glow in the dark’ zijn. Gebruiken is nog het enige dat telt. De verslaafde is dag en nacht in de weer om meer technieken te proberen. Op een vork, plankje of met een andere haaknaald. Lichamelijke en geestelijke klachten, afgestorven vingertopjes, zijn te dempen met een nieuwe creatie. Het is nagenoeg onmogelijk geworden om nog te stoppen.

Zijn ze wel zo onschuldig, die Rainbow Loom elastiekjes?