Column: Stemadvies? Karel!

Vertrouw op je intuïtie, volgende week woensdag bij de verkiezingen. Je voelt zelf het beste aan, welke partij jouw vertrouwen het meest waard is. Natuurlijk is er op iedere partij veel aan te merken. En met name omdat er zoveel partijen meedoen, is er heel veel kritiek mogelijk op die eindeloze rij partijen. En ja, ik had graag gezien, dat onze partij STERK er ook tussen had gestaan, maar zo is het nu eenmaal niet. Dus zul je jouw kritiek moeten beperken tot de partijen die er wel zijn.

De meeste mensen hebben overigens maar een beperkte hoeveelheid partijen waaruit ze kiezen. Er zijn geen of weinig zwevende kiezers die om het even PvdA of de Piratenpartij zullen stemmen, of voor wie de keus tussen VVD en GroenLinks nog niet helemaal duidelijk is.

Vertrouw op je intuïtie, dat is een stemadvies dat in bijna iedere krant staat. Andere adviezen gaan over duurzaamheid, de balans in een toekomstig kabinet, of: wat je ook stemt, als je de PVV maar uit de regering houdt.

Dat laatste advies valt onder de categorie ‘strategisch stemmen’.

Dat is zo ongeveer het domste voorstel sinds 2012. De ‘strategie’ over kabinetsvorming gebeurt niet door de kiezer, maar door de onderhandelaars. Ooit heb ik VVD gestemd om de PvdA, toentertijd onder leiding van Joop den Uyl, buiten de regering te houden. Dat is toen wel gelukt, maar niet dankzij het strategisch stemgedrag, maar omdat de onderhandelingen mislukten; de PvdA was toen wel de grootste partij, maar er kwam een kabinet CDA-VVD, Van Agt I. En over wat er met de strategische stemmen voor of tegen de VVD en de PvdA in 2012 is gebeurd, hoef ik niets meer uit te leggen.

Een strategisch stemadvies zou ik dus geen stemadvies willen noemen.

Er schijnen heel veel mensen allerlei stemwijzers te hebben ingevuld. Daarin staan vaak enkele kernachtige teksten uit de verkiezingsprogramma’s van de verschillende partijen. De partij van wie jij de meeste teksten hebt beaamd, is dan jouw partij. Maar ja, wie leest het hele verkiezingsprogramma, en wat is dat programma na de verkiezingen nog waard? En daar komt nog bij, dat de mensen die die programma’s moeten uitvoeren onderling ook nogal sterk kunnen verschillen. Een partij is geen koekoek-één-zang. Als er iets duidelijk is geworden bij deze verkiezingen, dan is dat wel, dat de diversiteit in het politieke spectrum enorm is toegenomen. Dat is niet alleen op het lange, lange stembiljet te zien, maar dat geldt ook binnen de partijen zelf. Fracties zijn kruiwagens vol kikkers, en het zal in de komende tijd voor fractieleiders alleen maar lastiger worden om één gezicht te blijven tonen. Ik ben benieuwd hoeveel fractiegenoten van Buma staan te trappelen om het staand gezongen Wilhelmus in het leerplan van het basisonderwijs op te nemen!

Diversiteit, individualisering, we mogen er allemaal wat van vinden. Maar de tendens is niet om te keren. Er doen de volgende keer gewoon nog meer partijen mee met de verkiezingen.

Dat komt ook, omdat het partijenstelsel zijn houdbaarheidsdatum wel een beetje aan het naderen is. Het rare is, dat de wet het hele begrip politieke partij niet kent. Er is alleen sprake van (in dit geval) de Tweede Kamer. In de Kieswet komt alleen het begrip politieke groepering voor. En in de Grondwet staat nog eens dat de Kamerleden ‘stemmen zonder last’. Ieder Kamerlid is vrij om te stemmen zoals zij of hij zelf wil. Hoezo: partijenstelsel?

Wat mij betreft gaan we naar een systeem, waarin individuele mensen zich kandidaat stellen voor het lidmaatschap van de Tweede Kamer. Je ziet dat tegenwoordig al bijna gebeuren: ik ken geen enkele verkiezingscampagne, waarin er zoveel individuele kandidaten posters van zichzelf lieten maken, zichzelf op filmpjes profileerden, met een eigen website kiezers smeken om een voorkeursstem. Het zal op deze manier niet zolang duren voordat de Tweede Kamer een echte volksvertegenwoordiging vormt. Elke kandidaat die de kiesdrempel haalt, krijgt een zetel in de Kamer. Wie zoveel stemmen haalt, dat hij meer dan één zetel kan innemen, mag zelf kiezen wie hij daarvoor benoemt. Dat kan een andere kandidaat zijn, die toevallig net niet genoeg stemmen heeft, maar het kan ook iemand uit zijn eigen campagneteam of selectie zijn.

Individuele kandidaten, dat wordt een tendens om rekening mee te houden. Misschien kan daar een vleugje regionalisering bij, zodat er in ieder geval een beetje rekening gehouden wordt met de overkill die de Randstad vaak levert.

Stel dat alle kandidaten die op het onlangs verspreide stembiljet staan, ontdaan worden van hun partij-etiket, en stel dat ze op alfabetische volgorde gepresenteerd worden, en dat je dan moet kiezen. Bij mij zouden alle lijsttrekkers van dit moment afvallen, om tal van redenen. Bij mij komt er iemand bovendrijven, die meer dan enig ander weet wat het is om volksvertegenwoordiger te zijn. Iemand die volhoudt aan zijn principes. Iemand die beter was ingevoerd in de dossiers die hij behandelde dan de vertegenwoordiger van de regering, of dat nou de minister-president was of een staatssecretaris Financiën. Om het stemadvies niet al te concreet te maken, zal ik hem hier ‘Karel Omtzigt’ noemen. Karel was altijd beter geïnformeerd.

Stemadvies I: Stem op een individueel Kamerlid op wie u ook zou stemmen als hij niet bij die ene partij hoorde.

Stemadvies II: Doorbreek de traditie om altijd maar weer op de nummer 1 te stemmen, want daarmee blijft het partijenstelsel in stand, en bevorder je alleen maar tegenbewegingen.

In het verlengde daarvan, dames: stem nu eens niet op die eerste vrouw op de lijst, maar kies iemand die het om andere redenen waard is verkozen te worden!

En als u het helemaal niet meer weet: stem dan maar op ‘Karel Omtzigt’!

Ik kijk uit naar de uitslag!