Column(221): Leven in het verleden en nu

column nr: 2 2 1

Vorig weekend was ik in Tervuren, in België. En om precies te zijn in het Afrika museum aldaar. Een prachtig groots museum over Congo want de oorsprong van dit museum ligt in het verleden, toen Koning Leopold van België een kasteel liet bouwen en dit vulde met allerlei materialen, kunstvoorwerpen, grondstoffen, opgezette dieren en nog veel, heel veel meer, om investeerders te trekken. Het museum biedt een volledig overzicht van het verleden en heden van Congo, een land 80 keer zo groot als België.

Het museum werd het kasteel van de Koloniën genoemd en veel van de informatie en de voorwerpen in het museum gaan over Congo als kolonie. Bij binnenkomst is er een zaal met beelden die voorheen nogal prominent in het museum stonden en tegenwoordig door veel mensen als ‘fout’ of racistisch worden ervaren. En feitelijk zijn ze dat ook. Toch heeft het museum ervoor gekozen om ze niet helemaal weg te halen.

In de grote hal staan zelfs nog een aantal beelden (die men om architectonische en bouwtechnische redenen niet weg kan halen) die nog een stap verder gaan, beelden uit een donker verleden toen slavernij nog gangbaar was. Omdat men deze beelden niet zomaar kan weghalen heeft men ervoor gekozen een Congolees kunstenaar te vragen om een groot beeld te maken dat midden in de hal staat en bij de beelden staan borden met tekst en uitleg.

Ik moest meteen denken, bij het zien van deze borden en beelden, aan de discussie in Nederland en andere landen om beelden van, wat vroeger helden waren maar met de kennis van nu, eigenlijk foute mensen zijn, weg te halen uit het straatbeeld en uit musea. In het Afrika museum begreep ik dat het weghalen een slecht idee is. Door het weghalen van beelden neem je een stuk van onze geschiedenis weg en daarmee het gesprek over goed en fout. Door er informatie aan toe te voegen, door ze in een context te plaatsen begrijp je beter waarom die beelden destijds zijn gemaakt en waarom we dat nu nooit meer zouden doen. Hiermee informeer je degene die het beeld ziet, zet deze aan het denken en vergroot je de kennis en het inzicht in onze geschiedenis. Dat lijkt me toch altijd beter dan het weg te stoppen en er maar niet maar over te praten.

Een aantal jaren geleden was ik in Ghana, waar, aan de kust verschillende, door Nederlanders gebouwde forten staan, van waaruit slaven richting Amerika werden verscheept. De gids daar vertelde dat men ervoor gekozen had niet de nadruk te leggen op wie er schuldig was en waarom maar om te laten zien wat er gebeurd was destijds als waarschuwing dat dat nooit meer zou gebeuren. Die instelling zou ik ook hier graag zien. Informeren is altijd beter dan wegstoppen of weghalen.