Column(45): Eerlijk duurt het langst

Ik had ooit een vrouw op consult die zich afvroeg waarom ze af en toe twijfelde aan haar partner. Spreekt hij altijd de waarheid. deelt hij alles eerlijk met haar? Onwaarheid spreken kan overgaan in liegen en bedriegen. Ik wilde haar een spiegel voorhouden en vroeg haar: “Heb jij zelf ooit iets gezegd dat je niet echt meende, maar toch zei? En waarom heb je dit gedaan? Was het wellicht een leugentje om bestwil … om aardig te zijn?”

Ze dacht even na: “Misschien wel. Ik heb weleens gejokt om te voorkomen dat ik iemand zou beledigen, of om de ogenschijnlijk harmonieuze situatie niet te verstoren.”

Ik vertelde haar dat het acceptabel is zolang we bewust die keuze maken en het niet te vaak doen. Er zijn echter ook andere situaties denkbaar.

Lezer, heb jij weleens ervoor gekozen om niet te zeggen wat je bedoelt, om dezelfde reden waarom de meesten van ons dat doen: we willen niet slecht overkomen. We willen erbij horen. We zijn bang voor een primair gedreven angst in de steek te worden gelaten. We zijn vaak bang voor de gevolgen van onze woorden, en we willen niet omgaan met de mogelijke pijn van kritiek, afwijzing of gecanceld worden. We bedenken vooraf dat het duidelijk is waar we mee te maken kunnen krijgen… althans in onze gedachten. Wij vinden dat legitieme zorgen. Waarom zouden we dan zeggen wat we bedoelen?

Bedenk dat er nuances zijn waarmee rekening moet worden gehouden. Soms is een kleine leugen gerechtvaardigd.

Het probleem is dat de meesten van ons te ver de verkeerde kant op gaan. Te ver is nooit goed. We verminderen dan ons zelfvertrouwen en er ontstaat argwaan leidend tot knelpunten in onze relaties omdat we de waarheid vermijden. Te veel hiervan maakt ons niet blij.

Wanneer we ons laten leiden door de angst voor afwijzing, zetten we onze gevoelens van onzekerheid op de eerste plaats. Onbewust creëren we hiermee onze eigen gevangenis; door zelfcensuur beknotten we onze vrijheden. Dit heeft een langdurig en negatief effect: zelfs in veilige situaties heerst er een sfeer van wantrouwen, die ons belemmert in onze persoonlijke groei en ontwikkeling. Zo raken we achterop en gedragen we ons steeds meer als geprogrammeerde robots. Het wordt onmogelijk om je volledige potentieel te bereiken en werkelijk in je kracht te staan, als je constant probeert te anticiperen op wat anderen mogelijk willen horen, in plaats van uit te spreken wat je werkelijk voelt.

Het is van groot belang om eens in de spiegel te kijken en jezelf af te vragen: “Is het echt mijn verantwoordelijkheid om iedereen te plezieren, zelfs als dat ten koste gaat van mijn eigen geluk?” Waarschijnlijk zal je diep in je hart voelen dat het antwoord hierop ‘nee’ is. Jouw eigen welzijn en geluk zijn immers van onschatbare waarde. Het vergt moed om jezelf niet altijd op de eerste plaats te zetten en je eigen grenzen te erkennen. Het is belangrijk om je eigen gevoelens te respecteren. Aan de andere kant is het niet de bedoeling dit inzicht te gebruiken als vrijbrief voor impulsieve acties die tot problemen kunnen leiden. In de huidige maatschappij is namelijk het risico op sociale afwijzing of ‘canceling’ niet te verwaarlozen. Het is zaak zorgvuldig te handelen en onnodige conflicten te vermijden waar dat mogelijk is.

Zorg dat je bewust rekening ermee houdt, dat jij jezelf misschien iets ontzegt, als je jouw woorden censureert in een poging aardig gevonden te worden. We verminderen namelijk ons vermogen om onszelf uit te drukken, stukje bij beetje. Dus doe het zeer spaarzaam.

Wil je authentiek leven dan betekent het, dat je de vrijheid hebt om jezelf te zijn. Uiteindelijk zal men (h)erkennen dat jij eerlijk je mening geeft en de waardering daarvoor komt op termijn. Wie altijd de waarheid vertelt, hoeft nooit iets te verbergen.