column nr: 57

Ik keek gisteren naar een programma op de televisie, “Dennis en de vrije geesten”. In dit programma komen markante mensen in beeld die hun eigen regels bepalen en er bewust voor kiezen hun leven anders in te richten. Vaak zonder enige vorm van comfort, wonen in tenten, woonwagens of in andere zelfgemaakte bouwwerken. In onze ogen vaak een primitief bestaan, zo primitief dat je je afvraagt waarom mensen hier voor kiezen, waarom doe je dit je kinderen aan?

In de huidige tijd is het niet meer nodig om in een hutje op de hei te wonen, zonder stromend water, zonder cv. In het programma kwam deze vraag ook aan de orde.Wat me opviel was vooral de angst om door andere mensen in hokjes geplaatst te worden, tussen muren geplaatst te worden. Een van de deelnemers zei letterlijk dat zij niet past in hokjes en dat zij daar ongelukkig van wordt. Het triggerde me, wij mensen zijn goed in het beoordelen van anderen, we willen vooral duidelijk rangschikken. Als we mensen in groepen indelen dan denken we gelijk te weten welke eigenschappen die persoon heeft. Dat laatste is natuurlijk niet zo, want ieder mens is uniek en heeft zijn of haar eigen gedrag, waarden en normen. We kennen wellicht allemaal de voorbeelden wel;

  • Is iemand die in een sportauto rijdt met grote spoilers een patser?
  • Zijn mensen die golfen arrogant?
  • Zijn mensen uit het Westland altijd boeren?
  • Komen mensen ouder dan 50 niet meer aan het werk?
  • Zijn coaches zweverig?
  • Gebruiken jongeren altijd drugs?
  • Zijn ambtenaren altijd lui?

Allemaal stereo-typen die mensen in hokjes plaatsen en waar we – over het algemeen – dan ook meteen een oordeel over hebben. Hetzij positief, dan wel negatief. Onze gedachten over bepaalde groepen is grotendeels aangeleerd. Nu we vaak in het nieuws horen dat alle motorclubs crimineel zijn – tot de tanden bewapend en vaak in de drugshandel betrokken – kijken we met een heel anders naar iedereen die motor rijdt. Als we deze mensen persoonlijk zouden kennen of de moeite zouden nemen om ze te leren kennen zouden we wellicht heel anders over ze denken.

Ik herkende mezelf wel een beetje in het programma van Dennis. Ik hou er ook niet van om door anderen gelijk in een hokje geplaatst te worden met als gevolg dat iedereen mij gelijk denkt te kennen. Ik ben zelf ook niet zo van het zwart-wit denken en heb dus ook moeite met het uitspreken van strakke definities over mezelf, ik ben dit of ik ben dat. Tegenwoordig vinden we het heel belangrijk dat we streven naar eigenheid en veel waarde hechten aan ons “unieke zijn”. Mijn streven is om te doen wat goed voelt, het weten wat ik wil, waar ik in geloof en daar zoveel mogelijk voor te gaan.

Toch heeft hokjes denken ook zijn voordelen. Hokjes bieden ons overzicht, maken ons leven overzichtelijk en begrijpelijk. Mensen die in hetzelfde hokje worden ingedeeld kunnen steun aan elkaar hebben en ervaren meer begrip juist door de kenmerken van het hokje. Mensen zijn van oorsprong sociale wezens. Zij willen altijd bij een groep horen of zich bij een groep aansluiten. Groepsdenken zit verankerd in ons brein, met dank aan de evolutie. ‘Er bestond vroeger geen ergere straf dan verbannen te worden uit de groep.’ Het is zo oud als de mensheid zelf: bij wie hoor ik en bij wie hoor jij? Als je je bedenkt dat wij mensen ons van nature het beste voelen in groepsverband, is het hokjesdenken op zich best logisch en kan je je afvragen wat de reden is waarom wij hier telkens zo tegen ageren. Is het niet gewoon ons oerinstinct wat geactiveerd wordi en waarmee we vroeger het onderscheid maakten tussen vriend of vijand en dus eigenlijk een hele waardevolle eigenschap?


 

Trudie Pasterkamp

Trudie Pasterkamp

Trudie Pasterkamp | Zaterdagcolumnist per 9-2017 | Coach Rouwverwerking & Verlies | Praktijk ELBE | Forum voor Maassluis■ Steunraadslid 2022-2026 ■

2 Reacties

  1. Aad Rieken
    16 november 2019 at 10:15

    “Hou Er Mee Op!”

    Menig niet alleen uit Rotter-dam,
    scheert buitenlander over een kam.
    Turk, Pool, Marokkaan,
    hebben het gedaan,
    tot ‘ie een landgenoot tegenkwam!

    Van A-msterdam tot aan Z-aandam,
    “ER IS TE VAAK TE VEEL GEZWAM!”

  2. Marja Gerkema
    16 november 2019 at 09:54

    Stof tot nadenken. Tot een groep behoren hoeft nog niet te betekenen dat je een andere groep gelijk hoeft te be- of veroordelen.