B&W – excuus voor verwarring: we gaan juist stoppen met drangtrajecten

door B&W Maassluis

MAASSLUIS | Op 30-07-2021 heeft u – fractie Forum van Maassluis- op grond van artikel 51 van het Reglement van Orde vragen gesteld ten aanzien van de jeugdzorg. Met deze brief beantwoorden wij uw vragen in de door u gestelde volgorde. Door de raadsinformatiebrief van 15 juli 2021 is een onjuist beeld ontstaan. Dit heeft voor verwarring gezorgd omdat we juist gaan stoppen met het uitvoeren van de drangtrajecten.

In de MVS gemeenten noemen we deze ontwikkeling:’ Van drang door de jeugdbescherming naar vrijwillige hulpverlening door het lokale veld’.

De 15 gemeenten in de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond zijn al sinds 2019 met elkaar in gesprek om een einde te maken aan de zogenoemde drangtrajecten en de ondersteuning van deze jeugdigen over te dragen aan de lokale wijkteams. Dit is een direct uitvloeisel van twee gewenste doelen:
– het focussen van de Gecertificeerde Instellingen op de hoofd-/wettelijke- taak; het leveren van maatregelhulp en
– het realiseren van de adviezen van de Raad voor de Straftoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) en de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving (rvs).

Deze Raden bevelen aan het onderscheid tussen vrijwillige en gedwongen hulp scherper te maken voor jeugdigen en ouders. Het grijze gebied (‘drang’ genoemd) dient te verdwijnen, mede omdat voor de term ‘drang’ geen wettelijke grondslag is in het kader van de Jeugdwet. Het moet voor jeugdigen en hun ouders/verzorgers helder zijn of het gaat om vrijwillige of gedwongen hulp. Er moet dan aan hen inzichtelijk worden gemaakt welke rechten en plichten hierbij horen.

Met de MVS aanpak kiezen we voor het stoppen van de het drangproduct bij de Gecertificeerde Instelling en voor een aangepaste uitvoering door het lokale veld, de wijkteams. Hierbij krijgt het wijkteam de verantwoordelijkheid voor de gehele vrijwillige ondersteuning van jeugdigen en hun gezinnen.

Van belang is dat het hierdoor voor de cliënten duidelijk is dat het hulp- en ondersteuningsaanbod een vrijwillig karakter heeft. Het wijkteam werkt alleen op basis van vrijwilligheid. Deze ondersteuning eindigt wanneer betrokkenen geen behoefte meer hebben aan deze ondersteuning of wanneer de kinderrechter besluit tot een maatregel. Bij dit laatste wordt de ondersteuning overgenomen door de Gecertificeerde Instelling.
Vanwege praktische omstandigheden en lokale verschillen neemt Maassluis vanaf 1 juli geen ‘drang’ producten meer af van de Gecertificeerde Instellingen, volgt Vlaardingen per 1 oktober 2021 en Schiedam per 1januari 2022.
Op 5 oktober 2021 staat er een thematische bijeenkomst gepland om nader met u over dit onderwerp in gesprek te gaan.

1. Kunt u uitleggen waarom ouders überhaupt nog de vrijwillige drempel van de hulpverlening zouden overstappen a/s zij zich daarmee overleveren aan onvrijwillige bemoeizorg, en met niet-vrijblijvendheid dan wel drang worden geconfronteerd?

Nee, deze uitleg is niet te geven, aangezien juist de kern van de verandering niet ligt bij anders ingrijpen achter de voordeur. De actuele veranderingen moeten juist zorgen voor een duidelijke scheiding tussen vrijwillige hulpverlening door de wijkteams en maatregelhulp, door de gecertificeerde Instelling.
Dwangtrajecten worden uitgesproken door de kinderrechter en onder regie van de Gecertificeerde Instelling uitgevoerd. Vrijwillige hulpverlening is het werkterrein van de wijkteams. Hierbij ligt de nadruk op vrijwillig; dus in samenspraak met ouder en kind.

2. Kunt u uitleggen wat de juridische grondslag is van deze “vernieuwde aanpak door wijkteam VraagRaak” – vooral gelet op het feit dat hier ingegrepen wordt op privélevens van burgers achter de voordeur? Krijgen ouders ook een indicatiebesluit waarin is vermeld dat hen niet- vrijblijvende jeugdhulp is opgelegd? Zo nee, wat is de reden dat hiervan geen indicatiebesluit wordt afgegeven?

Nee, dit is niet uit te leggen, aangezien juist de kern van de verandering niet ligt bij ‘anders ingrijpen achter de voordeur”. De verandering is dat zaken waarbij er sprake is van een ernstige bedreiging in de ontwikkeling bij de kinderen, waarbij hulpverlening, wijkteam, ouders en jongeren er niet in lijken te slagen om dit op te lossen, het wijkteam met ouders en jongeren verantwoordelijk blijven voor het verdere verloop en het vinden van alternatieven. Dit kan alleen veranderen wanneer de kinderrechter na onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming, na hoor en wederhoor, heeft vastgesteld dat een kinderbeschermingsmaatregel opgelegd moet worden. Dan leidt de beslissing van de kinderrechter tot het inschakelen van de Jeugdbescherming en eindigt de vrijwillige ondersteuning van het wijkteam.

3. Kunt u uitleggen hoe deze vrijwillige, maar toch niet-vrijblijvende aanpak zich verhoudt tot eerdere uitspraak van de rechtbank Rotterdam? ECLl:NL:RBROT:2015:8533, Rechtbank Rotterdam, ROT 15/3450 (rechtspraak.nl) waarin werd geoordeeld door de rechter dat een brief met betrekking tot drangaanpak géén besluit in de zin van artikel 1:3 van de Awb is? Zo nee: waarom bent u niet bekend met deze uitspraak? Indien u wel bekend bent met deze uitspraak: waarom meent u dan dat deze niet gerespecteerd hoeft te worden?

Deze uitspraak en de adviezen op dit onderwerp van de Raad voor Strafvervolging en Jeugdbescherming en Raad voor Volksgezondheid en Samenleving worden juist door de verandering per 1 juli 2021 onderstreept en geïmplementeerd. De lijn is dat tot voor 1 juli 2021 er sprake was van drang door de jeugdbescherming en dat vanaf 1 juli 2021 deze aanpak geheel geïntegreerd is binnen de vrijwillige aanpak van het wijkteam.

4. Hoe verhoudt deze “vernieuwde” aanpak zich tot de Jeugdwet, waarin als uitgangspunt is vermeld dat ouders eigen regie hebben en wettelijk is geregeld dat zij zelf ondersteund door een derde die niet afkomstig is uit het wijkteam een familie groepsplan mogen maken dat leidend is bij aanvraag tot jeugdhulp?

De vernieuwing versterkt de lijn die de jeugdwet beschrijft en die altijd al door het wijkteam wordt gevolgd. Naast de onafhankelijke cliëntondersteuning, is er de mogelijkheid voor gezinnen om zich bij te laten staan door organisatie als het Advies- en Klachtenbureau jeugdzorg, de ondersteuning door derden en de mogelijkheid tot het maken van een familiegroepspian. Juist nu ouders en jongeren de regie hebben over het continuüm binnen de vrijwillige hulp kan het wijkteam hierbij ondersteunen en deze opties expliciet naar voren brengen, naast het bieden van de eigen ondersteuning.

5. Kunt u uitgebreid omschrijven welke specialistische kennis en kwalificaties noodzakelijk zijn om de bij deze “vernieuwde” voorgestelde drangaanpak te kunnen uitvoeren?

Tot 1 juli 2021 werden een deel van de complexe zaken via het Jeugdbeschermingsplein overgedragen aan de Jeugdbescherming. Om deze vaak complexe zaken op te pakken binnen het wijkteam is er specifieke expertise nodig om voor deze kinderen en hun gezinnen binnen het kader van de jeugdwet tot nieuwe analyse en plannen te komen. Deze vereiste expertise is vooral het met ouders en kinderen kunnen analyseren van de problematiek en het opstellen van heldere doelen die onderschreven worden door betrokkenen en behaald moeten worden in samenwerking met het netwerk (onderwijs, (specialistische) jeugdhulp, en dergelijke).

6. Kunt u uitgebreid omschrijven hoe u wilt borgen dat u met de drangaanpak dezelfde ingangen heeft om jeugdhulp te organiseren die nu ook gelden voor de jeugdbescherming?

Door de raadsinformatiebrief van 15juli 2021 en het artikel in de Maassluise Schakel van 29 juli 2021 is een onjuist beeld ontstaan. Het gaat niet om een speciale drangaanpak, hier nemen we afscheid van. Het gaat om één continuüm van vrijwillige hulpverlening die gebruik maakt van alle mogelijkheden die de jeugdwet biedt. Deze mogelijkheden zijn ook beschikbaar voor de jeugdbescherming, alleen de jeugdbescherming kan deze inzet afdwingen vanwege de kinderbeschermingsmaatregel, het wijkteam kan het gebruik van jeugdwet-middelen alleen inzetten met steun van de ouders en de jongeren.

7. Kunt u garanderen dat, indien de gemeente de zgn. vrijwillige maar niet-vrijblijvende jeugdhulp dan wel drangtrajecten toch gaat uitvoeren, de rechtspositie van ouders en jeugdige wordt gewaarborgd en dat zij op kosten van de gemeente een jeugdrechtadvocaat mogen inzetten? Forum voor Maassluis meent dat deze ‘drangaanpak’ in feite een diep ingrijpen van het college is in het gezinsleven van de burgers, zoals beschermd door o.a. artikel 8 EVRM, zonder dat dit ingrijpen gebaseerd is op een wettelijke bevoegdheid.

Dit garanderen we doordat we vanaf 1juli 2021 alleen het onderscheid hanteren tussen vrijwillige hulpverlening door het wijkteam en maatregelhulp na een beslissing van de kinderrechter door de jeugdbescherming.

8. Is het niet verstandig om voor deze zogenoemde vrijwillige maar niet-vrijblijvende fase, geen geld te reserveren en niet in te richten als het uiteindelijk toch in de gedwongen fase van hulpverlening zal worden uitgegeven?

Het wijkteam gaat extra taken uitvoeren en om deze werkzaamheden uit te voeren zal er een verschuiving van financiën plaatsvinden van regionaal naar lokaal budget.

9. Kunt u uitgebreid aangeven hoeveel geld met deze vernieuwde aanpak is gemoeid?

Omdat de voorgestelde wijziging een taakverlichting voor de Gecertificeerde Instelling zal zijn wordt het budget in de begroting van de GRJR vanaf 2022 met €3.800.000,00 verlaagd. Voor Maassluis is dit een bedrag van €86.000,00. Dit bedrag wordt toegevoegd aan het lokaal budget jeugdhulp om deze nieuwe taak uit te voeren.

10. Mag hieruit geconcludeerd worden dat de wethouder nu al kan beloven dat er geen tekorten zijn in het gemeentelijk budget wat gereserveerd in voor het niet-vrijwillige jeugdhulpverlening dat er zelfs voor deze nieuwe bemoeizorg in het “vrijwillig” kader geld uitgetrokken wordt?

Dat kunnen wij niet beloven.

11. Is het huidige personeel bekend met deze nieuwe taak die hem is toegeschoven wordt en hoe verwacht u dat zij die “kennis” moeten vergaren? Bent u niet bang dat deze nieuwe taak de zogenoemde “druppel is die de emmer doet overlopen” en we binnen korte tijd het personeelstekort nog zullen zien toenemen?

De medewerkers van het wijkteam zijn deskundig in het werken met alle vormen van vrijwillige hulpverlening. Deze casuïstiek werd al geregeld door het wijkteam opgepakt en niet doorgeleid naar de gecertificeerde instellingen. In de beantwoording van vraag 9 kunt u lezen dat er extra financiële middelen voor het wijkteam beschikbaar worden gesteld. We houden de werkbelasting in het wijkteam goed in de gaten.