Column(39): Anders durven zijn

Stichting Publieke Evenementen Maassluis (SPEM) zal in Maassluis verschillende activiteiten organiseren in het kader van 75 jaar vrijheid in Maassluis. Een van deze activiteiten is dat er elke week een Maassluizer vertelt over zijn of haar idee wat vrijheid eigenlijk is.

column nr: 39

Ik heb de vrijheid gekend veel te hebben kunnen reizen. Niet backpacken alleen, maar ook ergens langere tijd verblijven en daar werken. Ik heb racisme en discriminatie meegemaakt. Ja, als blanke. Kan echt!

Werkend op Curaçao, juist omdat ik een blanke ben, ik snap het vanuit het verleden, maar het voelde niet prettig. Want die buschauffeur kende mij helemaal niet. Maar ik was blank en representeerde iets negatiefs voor hem. Uiteindelijk had zijn haat niks met mij persoonlijk te maken, maar met zijn beperking om mij te zien voor wie ik ben, vanuit het nu.

In Spanje, werd ik veroordeeld omdat ik een baantje wegkaapte voor een andere Spanjaard in een tijd dat daar veel werkeloosheid heerste. Werkend in de IT en consultancy, als vrouw. Daar hangen ook stigma’s aan vast en oordelen. Mannen die moeite hebben met een vrouw in functie.

Het hakt er in en kan je zelfvertrouwen voor lange tijd ondermijnen. In Egypte zeiden ze: “je zult nooit hetzelfde zijn”. Oei, dat deed pijn. Ik probeerde me aan te passen, respect te hebben voor hun gewoontes en manier van denken. Na 3 maanden brak ik. Het oordeel rondom een Westerse vrouw te dragen was niet makkelijk. Maar die ene opmerking zette me aan het denken, waar zijn wij mee bezig in Nederland: tolerantie, inburgering…misschien hebben ze gelijk en moet je accepteren dat je allemaal anders bent. Dat is een heel ander startpunt. Want anders zijn mag en verrijkt de wereld: vul elkaar aan.

Je kunt blijven hangen of teruggaan naar het verleden en vandaaruit oordelen, maar je kunt ook lering trekken en vooruit gaan. Het begint al op de scholen. Populair word je als je een ander flink naar beneden kan halen en op zijn ziel trappen. Dan word je gewaardeerd door de groep, in plaats van respect voor elkaar en elkaars spullen. Dus vrijheid ontnemen is cooler dan een ander de vrijheid geven. Er wordt wel goedbedoeld ingegrepen, maar de gebruikte methoden versterken dit proces alleen maar en dat zien kinderen ook. Dus daar dezelfde neerwaartse spiraal.

Terug naar 1945. Ik haat de Duitsers niet. De Duitsers van toen zijn niet de Duitsers van nu. Ook haat ik de Engelsen niet, omdat ze per ongeluk in een bombardement bijna heel het gezin van mijn oma hebben uitgeroeid, noch de gemeente Hengelo, die verzuimd had dit gezin te evacueren. Ik heb de sporen in de gezichtsuitdrukking van oma’s gezicht als kind wel gezien. Jaren later. Ik zie haar nog zitten in haar stoel, verslagen, een ongelukkig lijden welke ze met zich meedroeg. Ook heb ik het effect gezien en meegemaakt op de volgende generaties.

Maar wat heeft het voor zin om haatdragend te zijn en dit mee te dragen van de ene generatie op de volgende? Je kunt de geschiedenis niet veranderen. Het heden wel. Elke dag weer.

Hoor je wel wat de ander wil zeggen? Zie je wat je wil zien of zie je wie iemand echt is? Zie je wat de media willen wat je ziet, wat Facebook je via door mensen gemaakte algoritmes voorschotelt vanuit hun commerciële, culturele kaders en problemen, wat je ouders of je omgeving vertellen wat je moet zien? Of kun je daar dwars doorheen zien?

Daarom houden wij ons bezig met kunst en kunstenaarschap. Die zoeken grenzen op, spelen er mee, nemen die vrijheid om ons weer vrijheid te laten zien en voelen. Tegen alle oordelen in. Gesterkt door oordelen en meningen van anderen gaan kunstenaars door zichzelf, de maatschappij, de huidige oordelen en conventies bloot te leggen. Met hart en ziel, veranderen ze stap voor stap zichzelf en de wereld. Als daar geen plaats meer voor is en wij per ongeluk, dan wel bewust, door algoritmes gedefinieerd vanuit andere culturen het zwijgen of bestaan worden opgelegd, dan houden we op met groeien. We leren onze kinderen dat fouten maken mag, dat je daar juist van leert. In de evolutie ontwikkelen we ons door ‘foute’ matchen. Vrijheid en anders kunnen en durven zijn geeft ruimte voor creativiteit.

Tessa Kleizen