Ingezonden: Het verhaal achter Het Geuzenkwartier

MAASSLUIS | Mevrouw Gerry Hanneman-de Jong heeft onderstaande ooit gepubliceerd in de Historische Schetsen Maassluis en in de plaatselijke pers (column ‘Toen was Geluk’). Omdat het verhaal niet mag worden vergeten, vertelt zij onderstaand nogmaals het verhaal over Het Geuzenkwartier in Maassluis.

Het verhaal achter Het Geuzenkwartier in Maassluis

De stichting Geuzenverzet, die werd opgericht om de idealen van en de nagedachtenis aan de verzetsgroep ‘De Geuzen’ levend te houden, reikt sinds 1987 jaarlijks een Geuzenpenning uit om mensen en organisaties te eren en te steunen, die zich op bijzondere wijze hebben ingezet voor democratie of tegen dictatuur, discriminatie en racisme. De Geuzen – vooral woonachtig in het Nieuwe Waterweggebied – waren de eerste verzetsstrijders in de Tweede Wereldoorlog en ontleenden hun strijdbare naam aan de historische Geuzenbeweging tegen de Spaanse overheersing in de zestiende eeuw.

Het is november 1941. Bij toeval, door loslippigheid van een Geus, komt de Sicherheits-polizei achter het bestaan van de Geuzengroep. Tientallen Geuzen worden opgepakt en verhoord. Op 13 maart 1941 worden vijftien Geuzen, samen met drie Februaristakers, op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Onder de ter dood veroordeelden bevindt zich ook Bernard IJzerdraad uit Vlaardingen, de leider van de Geuzengroep.

Enkele maanden eerder werd een van de Geuzen, Theo van der Staay uit Maassluis, in het Oranjehotel in Den Haag wekenlang verhoord en zwaar mishandeld. Uiteindelijk laten de Duitsers hem gaan. Veel slechter loopt het af met de 27-jarige Ko Boezeman, voorman van de Maassluise Geuzen, die eveneens langdurig wordt verhoord. Ook hij wordt daarbij zó zwaar mishandeld, dat hij de volgende dag, op 9 januari 1941, aan zijn verwondingen overlijdt.

De zes woonblokken rechts-midden op de foto vormden samen de Jac.Boezemanstraat

Straatnaamgeving oude Burgemeesterswijk

In de gemeenteraadsvergadering van 26 oktober 1964 maakt toenmalig PvdA-wethouder J. Slagboom bezwaar tegen het voorstel om een nieuwe straat in de Steendijkpolder te vernoemen naar de landelijk bekend staande verzetsheld Johannes Post. Hij vindt dat eerst aan vernoeming van pláátselijke verzetsmensen aandacht moet worden gegeven. Hij noemt daarbij de namen van acht Maassluise mannen van de Geuzengroep, die al in oktober 1940 werden gearresteerd. ‘Als gevolg daarvan hebben deze verzetslieden nooit de gelegenheid gehad deel te nemen aan verzetswerk, zoals dit zich in latere jaren zou ontwikkelen. Men kan dus mijns inziens op zakelijke gronden stellen, dat er een belangrijk verschil in karakter is tussen het werk van de geuzengroep en van de latere verzetsmensen’.

In hun vergadering van 5 november 1964 bespreken b en w nogmaals alle voors en tegens van het voorstel. Het college is vooral heel beducht dat vernoemingen naar verzetsmensen ‘twijfel of bedenkingen zullen ontmoeten’, want ‘er waren in Maassluis behalve de acht genoemde personen, nog talrijke andere mannen en vrouwen actief die met gevaar voor hun leven opdrachten hebben uitgevoerd’. Het is een ‘griezelige onderneming’ tot vernoeming van plaatselijke verzetsmensen over te gaan, vinden b en w. “Het risico van onder- of overwaardering is groot, evenals het risico een of meer belangrijke personen te vergeten’.

In zijn novembervergadering 1964 kiest de gemeenteraad voor vernoeming van de nieuwe straat naar Jacques Boezeman.

Tegenover de linker ‘waterweg’toren staan nog vier blokken van de Jac.Boezemanstraat. Met de woningen ernaast – achter de (verlengde) Dr.Jan Schoutenlaan -vormt de straat het nieuwe Geuzenkwartier(foto Maasdeltagroep)

Straatnaamgeving (nieuwe) Burgemeesterswijk

Jaar later, in september 2004, is er een eerste bespreking over de straatnaamgeving van de ‘nieuwe’ Burgemeesterswijk in de Steendijkpolder. Na voltooiing van de nieuwbouwwijk zullen er tien straten meer zijn. Het is hoog tijd dat nu ook andere Maassluise Geuzen worden vernoemd vinden B&W en in een raadsvoorstel van 9 februari 2005 stelt het college dan ook voor drie straten, vier lanen en een hof te vernoemen naar:

Cornelis Booster – Arie Bouman – Jan van der Burg – Petrus de Pagter – Johannes Peterse – Willem Weltevreden – Nicolaas van ’t Wout – Job van der Zee. Deze mannen behoorden tot de Geuzen uit het Waterweggebied, die in oktober 1940 door de nazi’s werden gearresteerd en die in de loop van de oorlog in een concentratiekamp omkwamen. De Jacques Boezemanstraat verdwijnt overigens en komt als Jacques Boezemansingel terug.

Portret van: Sjaak Boezeman

Tja … ‘toen was geluk’. Ik heb wel eens meer moeite met deze titel, waarvan de vlag vaak, maar lang niet altijd de lading dekt. Wel hoop ik dat – toen op herdenkingsdag 4 mei 2007 het straatnaambord met de naam Willem Weltevreden als eerste van de acht werd onthuld – de nabestaanden en overige belangstellenden behalve ontroering, ook (een zweem van) geluk hebben ervaren, omdat de namen van deze verzetshelden van toen, nu blijvend in de Maassluise samenleving zullen doorklinken.

Tot slot

Ook oud-wethouder Joost Slagboom behoorde bij het Geuzenverzet. Hij was SDAP/PvdA-raadslid van 1937 tot 1966, met uitzondering van de jaren 1941-1945 tijdens zijn gevangenschap in Buchenwald. Na zijn terugkomst uit dit concentratiekamp werd hij vrijwel direct loco-burgemeester. Na de oorlog nam hij zijn raadslidmaatschap weer op; van 1955 tot aan zijn pensionering in 1966 was hij wethouder. Zijn oudste dochter heeft B&W in 2004 gevraagd naar de mogelijkheid om een van de straten in de vernieuwde Burgemeesterswijk naar haar vader te vernoemen. Helaas bleek dat niet mogelijk, maar ‘bij daarvoor in aanmerking komende situaties in de toekomst zal uw verzoek in gedachten worden gehouden’.

Gerry Hanneman-de Jong

Eerder gepubliceerd als ‘Toen was Geluk’-31 op 20-3-2008