We zakken….

Foto: Platform Slappe Bodem / Vincent Basler

Slappe bodem
In de Nederlandse Delta wonen 9 miljoen mensen. Hier wordt 70 procent van ons inkomen verdiend. De Randstad, onderdeel van de Nederlandse Delta, is met een bruto regionaal product (brp) van 273,8 miljard euro in 2012 de vijfde grootstedelijke regio in Europa. Met deze bundeling van economische activiteiten en voortdurende groei willen steeds meer mensen in deze delta wonen en werken. Investeringen in bereikbaarheid, kennisinfrastructuur en duurzame economie moeten leiden tot het behoud van een goed woon- en vestigingsklimaat. Deze investeringen worden echter bedreigd door een structureel probleem: bodemdaling.

De bodem onder het economisch hart van Nederland, de Randstad, bestaat voornamelijk uit slappe klei- en veenlagen. Dit betekent dat de bodem voortdurend daalt. Het voortdurend ophogen van bebouwd gebied en het aanpassen van de waterpeilen als oplossing hiervoor heeft het proces de afgelopen jaren drastisch versneld. De impact voor bewoners en ondernemers is groot. Het voortbestaan van het nationaal cultuurhistorisch erfgoed in onder andere de binnensteden van Gouda, Schiedam en Delft wordt bedreigd.

Integrale aanpak
Ook zet bodemdaling ambities, bestaande én toekomstige beleidsplannen onder druk! Het Platform Slappe Bodem, een samenwerkingsverband van 21 gemeenten, pleit voor een integrale aanpak waarin nationale, lokale en provinciale overheden, waterschappen, kennisinstellingen en bedrijfsleven gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen en dragen.

Gevolgen voor bewoners 
Bewoners en ondernemers in de Randstad hebben te maken met het verzakken van woningen, bedrijfspanden, wegen, rioleringen en groenvoorzieningen. De continue bodemdaling leidt tot onder meer funderingsproblemen en hogere lasten. Het verlagen van het waterpeil om voldoende drooglegging te bereiken, heeft soms tot direct gevolg dat houten funderingspalen droog komen te staan met paalrot tot gevolg. De schade aan funderingen, inclusief infrastructuur, als gevolg van grondwateronderlast is hoog en kan oplopen tot 25 miljard euro tot 2050.

Gevolgen voor ondernemers
De bodemdaling heeft ernstige gevolgen voor de land-, akker- en tuinbouw in de Delta en daarmee het cultuurhistorisch landschap van het Groene Hart en voor de Greenport Boskoop. Door de bodemdaling hebben boeren sneller last van het hoge waterpeil en zout kwelwater, terwijl een lage waterstand essentieel is om hun akkers en weilanden droog te houden. Op termijn zullen zij daardoor niet meer in staat zijn de grond optimaal te benutten voor land-, akker- en tuinbouw. Boeren zullen moeten innoveren: op zoek naar nieuwe gewassen die gedijen onder deze natte omstandigheden.

Gevolgen voor de leefomgeving
De bodemdaling heeft directe gevolgen voor de leefomgeving in gemeenten. In sommige delen van de Nederlandse Delta daalt de bodem wel twee tot drie centimeter per jaar. Dit heeft tot gevolg dat de infrastructuur in deze gebieden in hoog tempo verzakt en frequent onderhouden moet worden om te voorkomen dat wegen onberijdbaar worden, doordat deze regelmatig onder water staan. Gemeenten zoeken naar een optimale strategie om de meeste baten te halen uit hun investeringen, bijvoorbeeld door het onderheien van riolering en wegen. Dit voorkomt echter niet dat de bodem daaromheen verder verzakt.

Maatschappelijke kosten
Uit onderzoek blijkt dat gemeenten die te maken hebben met bodemdaling bijna twee keer zoveel rioleringen vervangen tegen hogere kosten dan gemeenten met vooral zand en stevige kleigrond. De maatschappelijke kosten zijn hoog: 250 miljoen euro per jaar aan extra onderhoudskosten aan infrastructuur (wegen en riolering). Gemeenten en waterschappen nemen al jaren hun verantwoordelijkheid, maar de gevolgen van bodemdaling overstijgen bestaande grenzen. Het landelijk wegennet ervaart de gevolgen ook; toekomstplannen en visies staan onder druk en een goed woon- en vestigingsklimaat is geen vanzelfsprekendheid meer.

Gevolgen voor cultureel erfgoed 
Gouda is één van de gemeenten waar de bodemdalingsproblematiek ook direct een gevaar vormt voor het cultureel erfgoed en cultuurhistorisch waardevol landschap. Door bodemdaling staat het water in de binnenstad letterlijk tot de kades. Cultureel erfgoed dreigt verloren te gaan. Gouda is hierin niet uniek. Ook andere steden, zoals Dordrecht, Schiedam en Delft, kampen met dit probleem. Onlangs heeft de gemeente Gouda een convenant ondertekend met betrokken partijen en kennispartners om de gevolgen van bodemdaling gezamenlijk te onderzoeken en waar mogelijk op te lossen.

Klimaatgevolgen
Het klimaat verandert. De komende jaren zal Nederland zich onder andere moeten beschermen tegen de stijgende zeespiegel en stijgende waterpeilen in rivieren. Klimaatverandering brengt echter ook nog een ander veiligheidsrisico met zich mee: de gevolgen van extreem weer. Steeds vaker krijgt Nederland te maken met extreme regenval. In gebieden met slappe veen- en kleilagen kan dit overtollige water moeilijk worden verwerkt, waardoor de kans op overstromingen toeneemt, met alle gevolgen van dien.

Prognoses 
Prognoses laten zien dat op termijn verschillende dorpen en steden zo ver verzakt zullen zijn dat door wateroverlast het maatschappelijk en economisch verkeer stil komt te staan.
Veilige groei van het economisch hart van Nederland is essentieel voor de economische slagkracht van Nederland. Dijken moeten functioneren, woningen moeten gebouwd kunnen worden, bedrijven moet zich zonder meerkosten kunnen vestigen en de bereikbaarheid moet optimaal blijven.

Het Platform Slappe Bodem pleit daarom nu voor een nationaal programma Bodemdaling. In dit programma zouden Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen, kennisinstellingen en het bedrijfsleven samen moeten werken aan een integraal actieprogramma waarin gewerkt wordt aan oplossingen voor de lange termijn.

Organisatie
Het platform bestaat uit een bestuurlijk overleg, een bestuurlijke kerngroep, een ambtelijk secretaris (bij het ISMH), een ambtelijke kerngroep, een Community of Practice en het team financiën. Het bestuurlijk overleg komt ad hoc bijeen. Er zijn dan ook geen vergaderdata vastgesteld. De bestuurlijke kerngroep komt drie keer per jaar bijeen en ook de CoP streeft naar een frequentie van drie keer per jaar.

De samenwerking binnen het Platform Slappe Bodem betreft informatieuitwisseling, overleg en afstemming. Beleids- en besluitvorming vindt vervolgens plaats op lokaal niveau, bij de gemeenten. De vergaderingen van het bestuurlijk overleg zijn niet openbaar. Gemeenten kunnen zich aansluiten bij het platform. Hierover kunt u contact opnemen met de secretaris van het platform Slappe Bodem via info@slappebodem.nl of 0182 545 566.

Op dit moment zijn de volgende gemeenten aangesloten:

• Alphen aan den Rijn
• Bodegraven-Reeuwijk
• Capelle a/d IJssel
• Diemen
• Gouda
• Kaag en Braassem
• Krimpen aan den IJssel
• Krimpenerwaard
• Molenwaard
• Nieuwkoop
• Schiedam
• Waddinxveen
• Woerden
• Zaanstad
• Zuidplas

Ook iets voor Maassluis ?

Bron: www.slappebodem.nl