Steek geen Euro meer in de gesloten jeugdhulp

---

O P I N I E
Een opiniestuk is een artikel waarin voornamelijk de mening van de auteur over een bepaald onderwerp weergegeven wordt. Met een goed geschreven opiniestuk stuurt de auteur de lezer in een bepaalde denkrichting. De rubriek opinie biedt op uitnodiging van de redactie ruimte aan inwoners die een duidelijke visie, een afgewogen mening of diepgaand idee helder kunnen uitdragen.

door Desiree van Doremalen

De afgelopen week was er geen medium dat niet aandacht besteedde aan de misstanden op de gesloten jeugdhulp afdeling ZIKOS van IHUB in Harreveld en Zetten. Deze aandacht was terecht.

Op uitnodiging van Jason was ik op dinsdag 12 maart 2024 in Nieuwspoort aanwezig bij de presentatie van het onderzoeksrapport “Eenzaam gesloten”. Dit onderzoek gaat over de ervaringen van jongeren met ZIKOS. Het onderzoeksrapport heb ik nog dezelfde middag op het bureau van wethouder Bronsveld bezorgd. Zij bedankte mij per e-mail met de boodschap dat zij het aandachtig ging lezen en zou delen met de andere wethouders in MVS.

■ Alle geïnteresseerden kunnen het onderzoeksrapport hier lezen https://drive.google.com/file/d/19DOs78nOfnR4YbVwiHPTYG-Kw8nWRXbm/view?usp=drivesdk

Het onderzoeksrapport brengt de misstanden op crisisafdelingen van ZIKOS gesloten jeugdhulp jeugdzorg op een indrukwekkende en zeer schokkende wijze naar buiten. Deze leiden terecht tot een opnamestop. Gewelddadige begeleiders, ruim 20 uur per dag eenzaam opgesloten zijn, via de intercom moeten vragen om toiletbezoek. Maar liefst eenenvijftig jongeren omschrijven zo hun verblijf op een zogenoemde Zikos-afdeling, de crisisplekken in de gesloten jeugdzorg.

Jason Bhugwandass, die zelf in 2015 op zo’n afdeling zat, riep begin dit jaar via sociale media jongeren op om hun ervaringen met Zikos te delen. Hij interviewde 51 jongeren. Hoogleraar justitiële jeugdinterventies Jolande uit Beijerse (EUR) adviseerde hem bij zijn onderzoek.

‘Op de Zikos-afdeling komen jongeren van 12 tot 18 jaar terecht die in een acute psychiatrische crisis verkeren, merendeels meisjes. Ze komen vaak van andere instellingen die niet weten wat ze aan moeten met deze jongeren, die vaak een gevaar voor zichzelf vormen.
De bedoeling is dat ze tijdens een kort verblijf op zo’n afdeling tot rust komen voordat ze aan een vervolgbehandeling beginnen. Maar de praktijk is anders, vertellen de jongeren live voor een afgeladen zaal op het podium van Nieuwspoort. Veel aanwezigen hielden het tijdens de presentatie niet droog. In plaats van de voorgenomen drie maanden blijven deze jongeren gemiddeld acht maanden op ZIKOS. Ze zitten er voornamelijk meer dan 20 uur per dag opgesloten op hun kamer. Veel jongeren vertellen over begeleiders die gewelddadig zijn of hen vernederen. Ook zou er sprake zijn van seksueel misbruik.’

Een paar van de schokkende quotes uit het rapport van Jason waren deze:

-Geen nabijheid, geen geborgenheid, geen goed gesprek. Ik voelde me echt geen mens meer. Ik voelde me eerder een project of een proefkonijn.
-Het is gewoon dikke, zware verwaarlozing wat jullie doen. Jullie sturen me niet naar school. Jullie sturen mij niet naar de tandarts. Jullie sluiten mij hier zo op.
-Zelfs water, frisse lucht, douchen of naar de wc gaan was niet vanzelfsprekend.

‘Weliswaar constateerde de Inspectie ook dat sommige instellingen onacceptabel vaak vrijheidsbeperkende middelen inzetten. De inspectie deed echter niets. Pas na de signalen van Bhugwandass heeft de Inspectie vorige maand gericht de Zikos-afdelingen bezocht en geconstateerd dat de zorg er onvoldoende is. Het roept de vraag op waarom er een ervaringsdeskundige nodig is die getuigenissen van jongeren verzamelt, om de Inspectie te alarmeren.’ Het bewijst te meer dat de Inspectie een tandeloze tijger is, die niet het lef heeft om in te grijpen.

‘Volgens hoogleraar Jolande uit Beijerse ziet de Inspectie niet het hele verhaal. ‘Bhugwandass is beter geïnformeerd omdat hij het vertrouwen van de jongeren heeft. Die durven hem te vertellen wat zij hebben meegemaakt De Inspectie zou meer gebruik moeten maken van ervaringsdeskundigen.
Guusje vertelt dat het haar goed heeft gedaan om haar ervaringen te delen met Bhugwandass. Nu gaat ze een intensieve traumabehandeling volgen, ‘mede vanwege mijn verblijf op Zikos’. Bijna alle jongeren die er verbleven zeggen er een extra trauma aan te hebben overgehouden. ‘Ik had in die tijd geen gesloten deuren en afzondering nodig, maar juist mensen die er voor me waren.’

Ik dank de jongeren die onder aanvoering van Jason dit rapport zelf presenteerden. Daar is lef, moed en heel veel kracht voor nodig. Het kwam binnen als een mokerslag. Maar nieuw is het niet! Al in 2008 constateerde hoogleraar kinderpsychiatrie Theo Doreleijers, dat kinderen die in de gesloten jeugdzorg werden geplaatst daar meer getraumatiseerd uitkwamen dat ze er in gingen. Gelijktijdig liet toenmalig ombudsman Alex Brenninkmeijer in de Volkskrant optekenen dat de Nederlandse Jeugdzorg zelf gedragsgestoord was.

In het wetenschappelijke artikel Broze fundamenten en alarmerende signalen neemt Jolande uit Beijerse u mee in de lessen die uit het cellulaire drama voor gesloten jeugdhulp getrokken kunnen worden.

https://drive.google.com/file/d/1ZSr5hz_mZLcLb2PzHjBpqbuDronGWwaS/view?usp=drivesdk

Het is angstaanjagend om te constateren dat thans met de afbouw van de gesloten jeugdhulp exact dezelfde fouten gemaakt worden als bij de scheiding van strafrechtelijk en civielrechtelijk geplaatste kinderen in 2008/2009. De overheid is dus kennelijk niet leerbaar.

In 2019 concludeerde commissie-De Winter dat er sinds 1945 sprake is geweest van ‘systematisch psychisch en fysiek geweld’ in de jeugdzorg. Het kabinet beloofde beterschap en bood zijn excuses aan en een schadevergoedingsregeling. ‘Maar wie houdt de vinger aan de pols?’, waarschuwde De Winter. Kennelijk niemand want de aanbevelingen uit het rapport De Winter zijn nog steeds niet opgevolgd of uitgevoerd. En dat mag je ook gemeenten aanrekenen zij zijn immers verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdhulp.

Ook in de gemeenteraad van Maassluis is men horende doof en ziende blind voor de misstanden in de jeugdhulp. In november 2020 kreeg iedere woordvoerder jeugd in onze gemeenteraad het boek Kinderen van de Staat waarin vele misstanden werden opgetekend. Of het is gelezen weet ik niet er volgde in ieder geval geen actie.

Het kan toch niet zo zijn dat de overweldigende media aandacht voor het onderzoeksrapport van Jason aan onze gemeenteraad voorbij is gegaan.

Zelfs een Stevie Wonder heeft het kunnen zien en horen.

Zullen we alvast afspreken dat de gemeenteraad er voor gaat zorgen dat:

● het rapport van Jason niet ergens in een bureaula of het ronde archief verdwijnt.

●We stoppen met het denken dat de samenleving maakbaar is en we om die reden kinderen opsluiten in de gesloten jeugdhulp.

●We in MVS in ieder geval zolang de gesloten jeugdhulp slechter is dan wat dan ook anders stoppen met het plaatsen van kinderen in die gesloten jeugdhulp.

●We in MVS stoppen met het inhuren van dure adviesbureaus om te kijken hoe kleinschalige zorg voor deze kinderen het beste kan worden ingericht.

●We In plaats van die dure adviesbureaus ervaringsdeskundigen als Jason betrekken maar ook wetenschappers zoals de eerdergenoemde hoogleraar justitiële jeugdinterventie Jolande uit Beijerse maar ook hoogleraar forensische orthopedagogiek Geert Jan Stams, en vele andere onafhankelijke deskundige wetenschappers. Maar ook het Vergeten Kind die met hun Heppie (t)Huis huis hebben laten zien hoe je wel aandacht volle en passende jeugdhulp kunt realiseren.

● We in MVS gehoor gaan geven aan de aanbevelingen uit het rapport de Winter

Ik sluit af met de volgende quote

Moeilijke kinderen bestaan niet. Wat moeilijk is, is om kind te zijn in een wereld vol mensen die altijd druk zijn, gehaast en zonder geduld.

---