Column (225): Het einde

In mijn vorige column had ik het over ouder worden. Over de ongemakken. Over de kwaliteit van zorg, of beter gezegd, het gebrek daaraan. Daar kwam een bepaalde reactie op die ik niet helemaal begreep. Ik sloot mijn column namelijk af met de mededeling dat ik, wanneer ik zo oud moest worden, ik niet zeker wist of ik dat wel zou willen. De reactie die ik kreeg ging over nodeloos lijden en het feit dat het inhumaan is om mensen door te laten gaan terwijl het niet meer gaat. Dat mensen hun eigen einde moeten kunnen kiezen. Dat ik, als “jong” iemand niet weet hoe het is.

En daar had de reageerder gelijk in. Ik weet niet hoe het is om dementerend te zijn. Ik heb geen idee hoe het is om in een verzorgingshuis te zitten. Dat klopt. Maar nergens in mijn column heb ik gesproken over het feit dat ik tegen euthanasie zou zijn. Dat kan ook niet, want ik ben daar een groot voorstander van. Ik heb te veel gezien en gehoord om daar een andere mening over te hebben. Hoe gevoelig dat onderwerp dan misschien ook is. Ik vind dat iedereen zelf moet kunnen bepalen wanneer het genoeg is geweest. Dat er op een humane manier afscheid genomen kan worden. Allemaal zodat diegene zich niet voor een trein hoeft te gooien en zo bij veel meer mensen leed en trauma veroorzaakt. Het zorgt ervoor dat het lijden niet onnodig gerekt wordt. Op is op. Klaar is klaar. Hoe moeilijk dat ook is. Niets is moelijker dan iemand die je liefhebt, weg te zien kwijnen. Voor zowel de persoon in kwestie, als ook de nabestaande is dat vreselijk. En ja, zelfs wanneer mensen niet lichamelijk lijden, maar een voltooid leven hebben, ben ik van mening dat ze zelf de regie zouden moeten hebben over het einde.

Meer verzoeken
Het aantal ingewilligde euthanasieverzoeken in Nederland is vorig jaar gestegen naar 8.720. Al jaren is er een stijging in het aantal mensen die zelf beslissen wanneer en hoe ze gaan. Dat vind ik mooi. Al is dat tegelijkertijd ook erg raar om te zeggen. Want hoe kan het mooi zijn wanneer het leven stopt? Wanneer iemand komt te overlijden is dat altijd verdrietig. Daarbij maakt het niet uit of dat natuurlijke dood was of niet. De pijn is net zo intens. Zelfs wanneer jij beseft dat het lijden eindelijk voorbij is. Dat je daar rust in kunt vinden. Het maakt het gemis er niet minder op.

De dood
Mijn eerste echte ervaring met iemand die op sterven lag, was toen ik tien werd. Ik had daarvoor al wel begrafenissen meegemaakt, maar ik had niets meegekregen van het hele proces wat eraan voorafging. Het was mijn verjaardag. De eerste keer in de dubbele cijfers. Ik voel nog de vreugde die wegtrok, toen ik beneden kwam en niet mijn ouders, maar mijn andere oma aantrof. De gemaakte glimlachen. De taart van de bakker die ik kreeg, terwijl wij altijd zelfgebakken cake hadden. Mijn lieve oma die in bed lag in haar woonkamer. Naar school, weer naar huis, toch weer terug naar school. Niets was leuk en vrolijk aan die dag. Hoe hard iedereen het ook probeerde. Mijn oma die om de paar minuten vroeg hoe laat het was. Ik begreep het niet. Nu ik ouder ben snap ik het maar al te goed. Ze wilde niet gaan op mijn verjaardag. Met alles wat ze in zich had wilde ze het rekken. De pijn op haar gezicht. Het was klaar. Op.

Euthanasie
Niet veel later ging ook mijn andere oma. Ook zij lag in een bed in haar woonkamer. De details weet ik niet meer zeker. Ik was nog jong. Maar ik weet wel dat ze niet meer kon eten en drinken. Verder dan het sabbelen op ijsschaafsel kwam ze niet meer. Haar gebarsten lippen staan nog op mijn netvlies gegrift. Evenals haar gele huid. Haar euthanasieverzoek kwam te laat. Het duurde te lang. De natuur had het voor die tijd al overgenomen. Hoe erg ik het ook vond om mijn oma’s te moeten verliezen, hoe veel pijn dat toen ook deed, het was beter geweest als zij een humaner einde hadden gehad.

Alles om te rekken
Over het algemeen doen artsen hier in Nederland er alles aan om iemand te redden. Reanimeren, opereren, medicijnen en allerlei machines maken het mogelijk om het leven te rekken. Ik vraag me weleens af waarom. Nu mijn dochter nog klein is zal ik, wanneer dat nodig zou zijn, alles uit de kast halen om mijn leven zo lang mogelijk te rekken. Tot op zekere hoogte. Want een lijdensweg heeft voor niemand een meerwaarde. Maar wanneer zij volwassen is, dan is het een ander verhaal. Dan hoef ik niet zo nodig aan de chemo. Ik heb te veel mensen daaraan onderdoor zien gaan. Dan hoef ik niet zo nodig teruggebracht te worden van de dood door reanimatie. En ik hoop alleen maar dat ik, wanneer het zover is, zelf mijn einde kan bepalen.