Column(5): Kunstmatige intelligentie als waakhond van de lokale democratie

[Trudie is niet in de gelegenheid, Daarom valt Art in met hedendaags onderwerp]

Weinig mensen staan stil bij de lokale politiek, behalve wanneer het gaat over hondenbelasting, parkeervergunningen of windmolens in de achtertuin. Toch is het gemeentebestuur de laag van de democratie die het meest direct ons dagelijks leven beïnvloedt. En dat maakt het des te interessanter om te kijken hoe gezond deze democratie eigenlijk is. Hier kan kunstmatige intelligentie een belangrijke rol spelen.

Als iemand die zowel politiek als AI heeft gestudeerd, zie ik een unieke kans om technologie in te zetten als een soort democratische waakhond. Want hoe weten we eigenlijk of gemeenteraadsbesluiten eerlijk tot stand komen? Of er voldoende draagvlak is? Of de coalitiepartijen niet als makke schapen achter hun wethouders aanlopen? Hier zijn algoritmes voor te ontwikkelen.

1. Raadsvoorstellen: Wie schrijft, die blijft?

AI kan systematisch analyseren welke fracties de meeste voorstellen indienen en welke het vaakst worden aangenomen. Als een coalitie vrijwel alle voorstellen van de oppositie structureel afwijst, roept dat vragen op. Is dat inhoudelijk gerechtvaardigd of slechts een kwestie van machtspolitiek? Bovendien kan AI teksten scannen op jargon en complexiteit. Zijn raadsvoorstellen begrijpelijk voor burgers of is het een wirwar van ambtelijke taal?

2. Draagvlak: Een kwestie van stemgedrag

AI kan stemgedrag analyseren om te zien of besluiten breed gedragen worden of slechts door een minimale meerderheid worden doorgedrukt. Hoe vaak worden besluiten unaniem gesteund? Zijn er patronen in welke partijen steevast tegenstemmen? Dit soort inzichten kan laten zien hoe verdeeld een gemeenteraad werkelijk is en of bepaalde groeperingen structureel buitenspel worden gezet.

3. Samenwerking tussen fracties: Wie praat met wie?

Door het analyseren van coalitievorming en samenwerkingsverbanden tussen fracties kan AI in kaart brengen welke partijen de handen ineenslaan en welke steevast tegenover elkaar staan. Zijn er fracties die nauwelijks samenwerken of partijen die verrassend vaak elkaars voorstellen steunen? Dit kan veel zeggen over de politieke cultuur binnen een gemeente.

4. Kritiek binnen de coalitie: Loyaliteit of volgzaamheid?

Een van de interessantste indicatoren voor een gezonde democratie is de mate waarin coalitiepartijen kritische geluiden laten horen over hun eigen wethouders. AI kan debatten en stemmingen analyseren om te zien of er ruimte is voor interne kritiek, of dat coalitiepartijen vooral bezig zijn met het afdekken van hun bestuurders. Hoe vaak stemmen coalitieleden tegen een wethouder die ze zelf naar voren hebben geschoven? Worden pijnlijke dossiers eerlijk besproken, of verdwijnen ze in de doofpot?

AI als democratisch kompas

Door deze vier elementen in kaart te brengen, kan AI een dashboard creëren dat lokale democratieën objectief doorlicht. Dit betekent niet dat een algoritme moet bepalen of een gemeentebestuur ‘goed’ of ‘slecht’ functioneert, maar het kan wel patronen blootleggen die burgers en journalisten kunnen gebruiken om kritische vragen te stellen. Democratie floreert immers bij transparantie en controle.

Het is tijd dat we AI niet alleen zien als een technologische speeltuin, maar als een hulpmiddel om onze democratie te versterken. De gemeentepolitiek mag dan misschien saai lijken, maar met de juiste data wordt zichtbaar of het echt zo democratisch is als we hopen.

Columnisten schrijven eigen visie op persoonlijke titel.

Klik voor de definitie van een column

  Een column is géén nieuwsartikel. Wat is het wel? Onderstaande maakt duidelijk dat je een column moet begrijpen door niet alleen de woorden tot je te nemen, maar door te bedenken welke  boodschap de columnist – mogelijk tussen de regels door –  aan de lezers geeft. Begrijp je de boodschap? Zie je wat de schrijver bedoelt? Daar kan ieder individu wat van vinden. Als het een eigen pijnplek is, kan de lezer de aanvechting hebben om helemaal erin mee te gaan of er volledig tegenin te gaan. Het is goed dat je als lezer weet wat (de waarde en betekenis van) een column is.

• De aard van de journalistieke vorm van columns is dat deze informatief, leerzaam. onderhoudend maar ook kritisch, humoristisch (parodie, ironisch, sarcastisch, satirisch) en prikkelend kunnen zijn binnen een maatschappelijke context.
• Waar de columnist dat zelf nodig acht, kunnen links in de tekst staan die naar achtergrondinformatie doorverwijzen
• Wat voor de één een leuke of rake column is, is voor een ander onzin, een belediging of niet acceptabel. Youp van ’t Hek die met alles en iedereen de vloer aanveegt in zijn columns in het NRC wordt niet door iedereen gewaardeerd. Hetzelfde geldt voor Theo Holman in Het Parool en diverse andere columnisten.
• Aan columnisten wordt door de Nederlandse rechter een grote mate van vrijheid toegekend in hun columns. Deze vrijheid kan zich ook uitstrekken tot teksten die, als ze buiten een column geschreven zouden zijn, als kwetsend of beledigend gekenmerkt worden.

Zie ook bijgaande definitie van wikipedia:  

© wikipedia