Column(568): WO III, De dreiging die geen dreiging is

Ik hoor het overal. Op het nieuws, in gesprekken op straat, in de stem van een bezorgde vriend: “Dreigt er een derde wereldoorlog?” De oorlog tussen Rusland en Oekraïne sleept zich voort en de spanningen tussen grootmachten nemen toe. Angstaanjagende termen als “nucleaire dreiging” en “escalatie” vliegen ons om de oren. En toch, ondanks de verhitte retoriek, geloof ik niet dat er daadwerkelijk een Derde Wereldoorlog op komst is.

Waarom? Omdat de wereld veranderd is. Omdat oorlog niet meer hetzelfde is als honderd jaar geleden. Omdat de prijs van een totale escalatie simpelweg te hoog is. We leven in een tijdperk waarin geopolitieke belangen, economische verwevenheid en wederzijdse afhankelijkheid zwaarder wegen dan het brute geweld van oorlogszuchtige naties.

De lessen van de vorige wereldoorlogen

Laten we even teruggaan in de tijd. De Eerste Wereldoorlog brak uit door een complexe kettingreactie van allianties, eergevoel en miscalculaties. De Tweede Wereldoorlog was een direct gevolg van economische crises, nationalistische waanzin en de drang naar wraak. In beide gevallen onderschatten wereldleiders de gevolgen van hun agressie. De wereld was nog niet klein genoeg om de impact van een oorlog op iedereen te beseffen.

Maar na 1945 veranderde dat. Hiroshima en Nagasaki lieten zien wat totale vernietiging werkelijk betekent. De Koude Oorlog volgde, een periode vol confrontaties, maar zonder direct conflict tussen de twee grootmachten. Waarom? Omdat de inzet te hoog was. Kernwapens maakten oorlog niet alleen catastrofaal, maar ook zinloos. Het concept van ‘wederzijdse vernietiging’ (Mutually Assured Destruction, of MAD) werd de nieuwe realiteit.

De economie als rem op totale escalatie

Vandaag de dag zijn landen meer dan ooit met elkaar verbonden. Globalisering heeft ervoor gezorgd dat geen enkele economie volledig zelfstandig kan functioneren. China heeft handelsbetrekkingen met de VS, Europa is afhankelijk van Russische grondstoffen en India groeit dankzij Westerse investeringen. Een totale oorlog zou geen overwinnaars kennen; het zou de fundamenten van de wereldeconomie onderuit halen.

Stel je voor: Rusland en de NAVO belanden in een direct conflict. Het eerste gevolg? Een economische implosie. Beurzen zouden crashen, wereldhandel zou stilvallen, en cruciale productieketens zouden instorten. Multinationals, banken en zelfs hele regeringen zouden ten onder gaan. Dit weten de leiders van vandaag dondersgoed. Zelfs Poetin, met al zijn bravoure, begrijpt dat zijn macht gebaseerd is op economische stabiliteit. Een wereldoorlog zou niet alleen het Westen treffen, maar ook Rusland zelf tot een armoedige puinhoop maken.

Het spel van macht en grenzen

Dat betekent niet dat er geen conflicten meer zijn. Regionale oorlogen, zoals die in Oekraïne, Syrië of Jemen, blijven bestaan. Maar er is een grens aan hoe ver wereldmachten durven te gaan. Oorlog is nu een strategisch instrument, een manier om invloed uit te oefenen zonder de wereldorde volledig te verstoren.

Kijk naar de Amerikaanse oorlogen in het Midden-Oosten. Ondanks militaire interventies, werd er nooit een vijand met kernwapens direct uitgedaagd. Rusland en China voeren proxy-oorlogen en economische strijd, maar blijven ver van een directe confrontatie met de NAVO. Zelfs Noord-Korea, met zijn oorlogszuchtige retoriek, blijft binnen de lijntjes van het spel.

De oorlog in Oekraïne past in dit patroon. Poetin wil macht, invloed en prestige, maar hij weet ook dat een directe aanval op een NAVO-land zijn ondergang betekent. Het Westen steunt Oekraïne, maar vermijdt directe militaire betrokkenheid om een grotere escalatie te voorkomen. Beide partijen balanceren op een koord, waarbij ze hun belangen beschermen zonder de wereld in de afgrond te storten.

De angstcultuur en de rol van de media

Toch blijft de dreiging van een wereldoorlog als een schaduw boven ons hangen. Waarom? Omdat angst verkoopt. Media smullen van rampscenario’s. Politici gebruiken dreiging om steun te vergaren. En wij, het publiek, laten ons meeslepen door een constante stroom van speculaties en doemdenken.

Maar als we door de ruis heen kijken, zien we een patroon: crisis na crisis, dreiging na dreiging, maar nooit de totale oorlog die we vrezen. De Cubaanse rakettencrisis in 1962 had de wereld kunnen vernietigen, maar dat gebeurde niet. De spanningen tussen de VS en Iran zijn herhaaldelijk opgelopen, maar zijn nooit uitgemond in een totale oorlog. Zelfs de Koude Oorlog, een decennialange confrontatie, eindigde zonder nucleaire catastrofe.

Wat we wél moeten vrezen

Dat betekent niet dat we ons geen zorgen hoeven te maken. Cyberoorlogen, economische sancties en politieke manipulatie zijn de moderne wapens geworden. Klimaatverandering, pandemieën en energiecrises zijn de echte bedreigingen voor onze wereldorde. In plaats van bang te zijn voor een oorlog die waarschijnlijk nooit komt, zouden we ons moeten richten op de crises die nu al plaatsvinden.

De wereld is niet perfect, verre van. Maar totale oorlog? Dat is een nachtmerrie uit het verleden. De grootmachten van vandaag weten dat de prijs van een wereldoorlog te hoog is om te betalen. Wat overblijft is een schaduwspel, een geopolitieke dans waarin invloed wordt uitgeoefend zonder de wereld in de afgrond te storten.

Dus de volgende keer dat iemand vraagt of een Derde Wereldoorlog op handen is, glimlach dan. Haal adem. En besef dat de geschiedenis iets anders leert. We hebben geleerd van onze fouten. En dat alleen al is een reden om te geloven dat het zover niet zal komen.

Columnisten schrijven eigen visie op persoonlijke titel.

Klik voor de definitie van een column

  Een column is géén nieuwsartikel. Wat is het wel? Onderstaande maakt duidelijk dat je een column moet begrijpen door niet alleen de woorden tot je te nemen, maar door te bedenken welke  boodschap de columnist – mogelijk tussen de regels door –  aan de lezers geeft. Begrijp je de boodschap? Zie je wat de schrijver bedoelt? Daar kan ieder individu wat van vinden. Als het een eigen pijnplek is, kan de lezer de aanvechting hebben om helemaal erin mee te gaan of er volledig tegenin te gaan. Het is goed dat je als lezer weet wat (de waarde en betekenis van) een column is.

• De aard van de journalistieke vorm van columns is dat deze informatief, leerzaam. onderhoudend maar ook kritisch, humoristisch (parodie, ironisch, sarcastisch, satirisch) en prikkelend kunnen zijn binnen een maatschappelijke context.
• Waar de columnist dat zelf nodig acht, kunnen links in de tekst staan die naar achtergrondinformatie doorverwijzen
• Wat voor de één een leuke of rake column is, is voor een ander onzin, een belediging of niet acceptabel. Youp van ’t Hek die met alles en iedereen de vloer aanveegt in zijn columns in het NRC wordt niet door iedereen gewaardeerd. Hetzelfde geldt voor Theo Holman in Het Parool en diverse andere columnisten.
• Aan columnisten wordt door de Nederlandse rechter een grote mate van vrijheid toegekend in hun columns. Deze vrijheid kan zich ook uitstrekken tot teksten die, als ze buiten een column geschreven zouden zijn, als kwetsend of beledigend gekenmerkt worden.

Zie ook bijgaande definitie van wikipedia:  

© wikipedia