Column(23): Land van Aap, noot, mies

Wie is er niet groot gebracht met het leesplankje. Het plankje, waarvan de eerste versie verscheen in 1898, is bedacht door M.B. Hoogeveen, destijds schoolhoofd in Deventer; later werd hij directeur van de kweekschool in Leiden.

Ik vermoed dat iedereen geboren na 1998 geen idee heeft waarover het gaat. Andere tijden, andere zeden. Maar ook andere gewoontes, andere hulpmiddelen.

De wijze waarop de jeugd het lezen wordt bijgebracht was in de jaren tachtig al in beweging: Iets met vis en roos naar ik meen te herinneren. Dat waren nog slechts andere woorden, maar in die tijd slopen andere leerwijzen het basisonderwijs binnen. Ook werd steeds meer de nadruk gelegd op de vaardigheid van informatieverwerking. Mijn indruk daarvan is nog steeds dat daarmee de eerste aftakeling begon. Basiskennis zoals spelling, woordenschat. woordbegrip kregen minder aandacht door de grote nadruk op tekstverklaring. Omdat het vaak via multiple choice gaat, wat bijna het antwoord voorzeggen is, was dat ook een versimpeling. Echt ’tekst verklaren’ kun je namelijk pas als de bouwstenen en de structuur van een tekst herkend worden zonder dat half-om-half voorzeggen.

Ik herinner mij recente berichtgeving over kwekelingen (zo blijf ik de studenten aan de PABO noemen) die een diploma kregen terwijl zij onvoldoende of slechts een mager zesje haalden voor Nederlands. En dat is al jaren aan de gang. Daarmee zijn een aantal schoolgeneraties niet echt geholpen gebleken. Matige kennis bij een leerkracht betekent in de praktijk ook matig onderricht aan de klas.

Het meest vervelend voor het niveau van de onderwijswereld is de komst van internet en zijn ‘mogelijkheden”. Het opzoeken en kopiëren van informatie werd de standaard. Daarmee is de vroegere wijze van informatieverwerking verdwenen. Waar is de vaardigheid van het zelf (hardop) lezen, begrijpen, samenvatten, opslaan in het geheugen en je eigen maken? Die is nu nog aanwezig bij oudere generaties, maar wordt niet meer ten volle ontwikkeld bij de latere.

Alles moet tegenwoordig in “Jip en Janneke” taal. Dat was mijn leesniveau en taaldomein toen ik acht jaar was! Met alle luisterboeken en aandacht wegtrekkers als TikTok verwaarloost men ook nog eens fors de ontwikkeling van de vaardigheid van het zelf geconcentreerd mét aandacht lezen.

In mijn waarneming leven we nu in een tijd van slecht geïnformeerde mensen. Degenen die het tegendeel beweren zijn vaak de half-lezers, krantenkop-lezers. Het zijn ook regelmatig degenen die met halve of gemankeerde kennis aan de haal gaan en het hardst roepen in het publieke domein dat andere mensen dom of ongeïnformeerd zijn.

Ik hoop dat er van hogerhand een kwaliteitsslag komt voor het basisonderwijs en het vervolgonderwijs. Ons land heeft namelijk al enige tijd geleden afscheid genomen van de traditionele economie, de maakindustrie. Men pretendeert een land met een sterke kenniseconomie te willen zijn. Met de toetreding van voornoemde millenials dreigt daar dan toch een kink in de kabel te komen. Kennis moet je je namelijk eigen maken. Goed kunnen googlen is geen kennisvaardigheid. Begin met meters maken door boeken te lezen.

PS hoeveel leesboeken heb jij in jouw jonge jaren verslonden? Ik haalde in mijn jeugd twee à drie boeken per week. Ik haalde bij de bibliotheek altijd boeken van een leesniveau hoger. Nog regelmatig kruip ik met een dikke pil op de bank, van roman tot wetenschappelijk werk.

Reageren? … Blader naar beneden plaats jouw reactie direct onder artikel [binnen 30 dagen na publicatiedatum]

⊗——het einde ——⊗