MAASSLUIS | Afgelopen zaterdagavond werden de 3 prijzen uitgereikt die horen bij de jaarlijkse schrijfwedstrijd van bibliotheek De Plataan. Tevens was er een eervolle vermelding. De prijzen werden uitgereikt door directeur Wouter van Heiningen tijdens de cultuurparade.
De toelichting van de jury:
De 2e plaats voor een pakkend verhaal waarin de lezer direct wordt meegenomen in een fantasierijke flashback met een stuk historie en puberliefde erin verwerkt.
De onbekende persoon op die oude foto
In een Nederlands fotomuseum is de foto te zien. Een mooie jonge vrouw kijkt vrolijk lachend in de camera. Op haar hoofd een bruine cloche-hoed met lint, een regenjas verraadt het jaargetijde. Ze staat op het trottoir van een brede straat met grote bomen waar nog een enkel blad aan zit. Een meter of twintig achter de vrouw, onscherp door de focus op haar gezicht, doemen twee koplampen op.
Het onderschrift luidt: “Lisa Vonk (1914-1937) was een veelbelovende Nederlandse schrijfster. Deze foto is op 24 november 1937 gemaakt door haar zus Caroline, bij de ingang van een concertzaal waar zij een lezing zou geven. Enige seconden later werd zij door de op de foto zichtbare auto aangereden en was op slag dood”.
Tijdreizen is lastig. En dan vooral naar het verleden. Natuurkundigen denken dat reizen naar de toekomst mogelijk zou moeten zijn, maar wat is daar de lol van? Je weet niet of je dan plotseling in een inmiddels overstroomd gebied terecht komt. Of dat je in een Nederland terecht komt waar niemand meer kan lezen en schrijven door overmatig smartphonegebruik. En Jasper hield juist zo van lezen.
Zo was hij ook op het spoor gekomen van Lisa Vonk.
Zijn klasgenoten vulden hun boekenlijsten met boeken die aan twee criteria voldeden, weinig pagina’s en er moest een uittreksel van zijn. Jasper was anders. Hij vond het heerlijk om in de bibliotheek te struinen op zoek naar iets bijzonders. En dat vond hij op een regenachtige novemberdag in een wat afgelegen hoekje. De kast had als opschrift “Nederlandse literatuur van vóór 1940”. Ouwe meuk dus, maar zijn aandacht werd meteen getrokken door een boekje met een helderrode kaft tussen verbleekt en vermoeid ogende boekenruggen. “Een zwaluw of een zomer” geschreven door Lisa Vonk.
Hij sloeg het boek open.
Als je zeventien bent is je leven vol nieuwigheid. Kinderdromen over carrières als politieagent of treinmachinist verschuiven naar het denken over een toekomst als advocaat of grafisch ontwerper. Nog steeds zal het beroep van accountant of salesmanager niet echt in je opkomen, maar de eerste flarden realiteitszin komen in je gedachten. Als je veertig jaar of meer moet werken is afwisseling en uitdaging toch een vereiste.
Je relatie met je vrienden verandert ook, van samen spelen naar samen ontdekken hoe spannend de wereld van de volwassenen is. Maar het meest betoverende, het meest verwarrende nieuwe is de liefde. Het moment dat je een schoolgenoot naar je ziet lachen of je even zacht je hand voelt aanraken en weet, dit moment ga ik niet meer vergeten.
Jasper had dat met Emma, die een klas lager zat. Ze woonden niet ver van elkaar en Jasper had al een paar keer als scheidsrechter een wedstrijd van haar team gefloten. Hij vond haar grappig en slim, en zij zocht hem in de wedstrijd en erna op voor kort, vriendelijk plagend commentaar op zijn fluiten. En nu, op het laatste schoolfeest, hadden ze voor het eerst veel gepraat en gelachen. En gedanst. Jasper voelde dat er een spanning was aan het einde van de avond. “Nou, ik vond het heel leuk Jasper!”. Haar ogen straalden. Hij aarzelde even, op zoek naar een mooie manier om te zeggen dat hij het ook heel leuk had gevonden en graag een keer met haar naar de fim zou willen. Of naar een concert. Of naar een museum. Hi aarzelde net te lang want Emma werd al meegesleurd door haar twee uitgelaten beste vriendinnen. De vader van één van beiden stond in de verte te wachten bij de auto,
Ze kneep nog snel zachtjes in zijn hand, en dat bleef hij de hele weg naar huis voelen. Hij had een heerlijk gevoel in zijn buik. Hij zong zachtjes en hoorde hoe de merels in de tuinen het na probeerden te fluiten.
Jasper wist alleen nog niet hoe hij het verder aan moest pakken. Moest hij haar op school in de gang, temidden van haar vriendinnen vragen? Wel stoer maar ook wat ongemakkelijk met toeschouwers er om heen. Of hopen dat hij haar nog zag op het slottoernooi van de sportvereniging? Hij had ook geen telefoonnummer van haar. En terwijl zijn gedachten, zoals steeds de laatste twee dagen, met Emma bezig waren, opende hij het boek van Lisa Vonk en las de eerste zinnen.
Het gevoel dat je hebt, en de dingen waar je over nadenkt, soms kun je ze niet goed onder woorden brengen. En dat gevoel van Jasper, die storm in je hoofd en je hart die eerste echte verliefdheid heet, dat gevoel gaf Lisa handen en voeten, woorden en zinnen.
In het boek heette Jasper: Elza. Er was nog geen elektriciteit en internet en het speelde in Vlaanderen in 1913, maar dat waren details.
Jasper at die avond weinig en ging vroeg naar zijn kamer. Iets voor twee uur ’s nachts had hij “Een zwaluw of een zomer”uit, maar het bleef nog lang onrustig in zijn hoofd.
In het boek vond Elza een jongen uit haar stad ook heel leuk, maar ze was onzeker. Vond hij haar wel echt leuk of beeldde ze het zich maar in? En wie zette de eerste stap? En wat als de eerste ‘date’, die in het boek ‘afspraakje’ werd genoemd, een beetje tegenviel?
Het boek had ook antwoorden, en hij besloot het voorbeeld van Elza te volgen.
Hij schreef een klein gedichtje over twee voorzichtige egeltjes die elkaar wel leuk vonden. Voegde een PS toe: Ik vind je leuk en wil graag een keer met je naar de film. Zette zijn telefoonnummer erbij en gooide de envelop bij haar in de brievenbus. Hij hoopte dat de hond des huizes de brief niet zou opvreten. Een week later was het ‘aan’.
Emma ging, Joyce kwam. Joyce ging, Eva kwam. Maar Lisa Vonk bleef.
Jasper had binnen een paar weken al haar drie boeken gelezen en daarna vaak herlezen.
Als hij haar las was het net of het zijn gedachten waren, maar toch ook weer niet helemaal. Ze verraste hem met wendingen die hij niet aan zag komen. Ze had gevoel voor humor en schreef dialogen die ook tachtig jaar later nog natuurlijk klonken. En haar beelden en personages ontroerden hem. Ze waren echt.
De drie helderrode kaften stonden gezusterlijk op ooghoogte in zijn grote boekenkast, maar regelmatig lag er één naast zijn bed. Lisa Vonk was een goede vriendin.
Hij was ook meer te weten gekomen over Lisa zelf. De familie was in 1914 uit Vlaanderen gevlucht en had zich in de stad van Jasper gevestigd. De vader was chocolatier en verdiende al snel zoveel geld dat ze een groot huis konden kopen. En hun dochters mochten zonder problemen gaan studeren. Caroline, de oudste, studeerde piano aan het Conservatorium, trad tot aan de oorlog op en werd daarna pianolerares. En moeder van zes kinderen.
En Lisa ging geschiedenis studeren, en schrijven. En toen kwam die ellendige novemberavond, die aan zoveel beloften een einde maakte.
Jasper dacht er regelmatig over na.
Tijdreizen is lastig. En dan vooral naar het verleden. Maar wat natuurkundigen vandaag voor onmogelijk houden, kan morgen misschien toch wel. Dat is het fijne van morgen.
In de buurt van Jaspers huis is een vergeten driehoek, ingeklemd tussen twee wegen en een fietspad. Het is er altijd donker en niet alleen door de dichte begroeing van bomen en struiken. Het voelt er vreemd en Max, zijn hond, wilde er nooit een plas doen. In het langslopen gromde hij naar de donkerste schaduw midden in het perk. Maar dan gooit Jasper een beetje onhandig met de lievelingsbal van Max. Die vliegt de driehoek in. Uit zicht. Max aarzelt even. Maar een lievelingsbal is een lievelingsbal en die moet terug. Max verdwijnt ook in de driehoek. Als even wachten en een paar keer roepen niet helpt moet Jasper ook de driehoek in. Na een paar passen lijken de struiken en bomen hem op te slokken. Gek, hij kan achter zich de weg niet eens meer zien, maar vreemd genoeg ziet hij vijftien meter voor zich een drukke straat met mooie jaren dertig huizen. Terwijl daar toch geen straat loopt. Daar zou een fietspad met grasveld moeten zijn. Hij aarzelt, maar hoort dan Max blaffen.
In een Nederlands fotomuseum is de foto te zien. Het bijschrift luidt:
Lisa Vonk (1914-2008) is tot nu toe de enige Nederlandse auteur die de Nobelprijs voor Literatuur won. Zij ontsnapte op 24 november 1937 ternauwernood aan de dood. Op weg naar een lezing werd zij juist op tijd weggeduwd voor een aanstormende auto door een man die uit het niets leek te komen. Haar zus Caroline maakte net op dat moment deze foto. Haar redder overleefde de aanrijding, maar raakte gewond. Hij herstelde, maar leed aan blijvend geheugenverlies.
– auteur John van Maris uit Vlaardingen
Ontdek meer van MAASSLUIS.NU
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Houd u svp aan Onze omgangsvormen
Alle reacties worden vooraf gemodereerd. Degene zonder 'voornaam + achternaam' worden geweigerd.
Geen Reactie