Column(45): De grondtoon van het voorjaar

column nr: 45

De Schakel opende op 6 mei met ‘Verhalen laten zien hoe belangrijk het is om in vrijheid te leven’. En op 29 april toont zich een Whatsappgroep voor de Dalenbuurt die bestellingen had opgenomen om op Koningsdag tompouces in hun buurt te kunnen ophalen. Niemand hoefde dus bij de bakker in de rij te gaan staan.

In beide gevallen wordt onderstreept dat men een verhaal wil doorvertellen dat met vrijheid te maken heeft. In het ene geval is er de oproep om met verhalen te laten zien hoe belangrijk het is om in vrijheid te leven. Het andere geval laat zien dat er waarde wordt gehecht aan een vaste dag in het jaar waarop iets feestelijks wordt gedeeld. In beide gevallen is oranje de verbindende kleur en is de grondtoon de blijdschap in vrijheid te kunnen leven.

Het voorjaar is in volle gang, zo laten de vogels duidelijk horen. Uren kun je zitten kijken naar een mezenpot om in- en uitvliegende mezen aan het werk te zien en horen. Het is weliswaar toeval dat zowel onze bevrijding in WO II als Koningsdag in de aandacht staan als de lente haar lied zingt. Maar, daarmee krijgt de aandacht voor het voortbestaan van onze democratie de grondtoon van het voorjaar. Zou de kabinetsformatie hier ook baat bij hebben zodat, daar waar de natuur langzamerhand de zomer inzet, de aan ons land werkende bestuurders hun gedachten niet zullen doen dwalen? Dit als een uiting van zin, opwerkend naar een periode waarin voor velen de zon weer overdadig schijnt.

Onze Tweede Kamer der Staten-Generaal zoekt duidelijk de grondtoon. Een toon die zich dan zou moeten uitdrukken in een nieuwe bestuurscultuur. Momenteel kennen debatten nog een dominantie in een zoektocht naar wie er straks het kabinet vormen voor het vinden van balans. Daar waar in een muziekstuk de klanken hoorbaar dominant terug willen naar de rust die de beleving van de grondtoon eigen is, zien we bij debatten nog de genoemde dominantie van een onrustig zoeken. Onze Kamer lijkt zich nog niet te bewegen naar een basis waarin men even tevreden kan bijkomen van een roerige tijd. Dit dan met een kabinet dat het imago moet gaan hooghouden dat zij de Kamer goed en volledig informeert.

De formatie zit in de fase van een inmiddels doordrongen uitgangspunt dat de ‘democratische rechtsorde gebaseerd moet zijn op vertrouwen en matiging’. Over matiging schreef ik in mijn column ‘Informatie als woorden van de week’: ‘Hiermee is duidelijk dat de wijze waarop onze landsbestuurders met informatie omgaan een risico inhoudt flink uit de bocht te vliegen.’ Dat risico inzien, vind ik een belangrijk uitgangspunt. Want, om de grondtoon in een muziekstuk te kunnen blijven beleven, moet je er geen kakafonie van maken. Je zult dus ook geen dolende moeten worden in een informatiewoud waardoor je onverschillig wordt. Dat kan als we de deugd matigheid in verband blijven brengen met de deugden wijsheid, rechtvaardigheid en moed.

Je moet je voorstellen dat deze deugden samen vraagstukken beheersbaar kunnen houden, als kernen van morele kwaliteit voor een positieve houding. Dat wil zeggen dat we met ons hoofd geen domme dingen moeten bedenken. Maar ook, dat we ons hart moeten laten spreken door ons gevoel voor rechtvaardigheid eer aan te doen. En tevens, dat we in beweging moeten komen als er moed gevraagd wordt om mensen met een achterstand niet te laten versloffen. Natuurlijk moeten we in overmaat het kaas niet van ons brood laten eten wanneer er met mensen in een achterstand geen rekening wordt gehouden. Hiermee zorgen we ervoor dat onze grondtoon er altijd een is van zorgvuldig handelen. Zo is wat belangrijk is en niet mis te verstaan een verhaal waardig.

Verhalen laten zien hoe belangrijk leven in vrijheid is en tompouces voor de buurt tonen de behoefte vrijheid feestelijk te delen. Mooi is dat de genoemde deugden niet om uitleg vragen. Zoals het voorjaar in volle glorie laat zien in welke staat de natuur verkeert, zo laten onze herdenkingen in coronatijd zien dat we in staat zijn hierin weliswaar te matigen. We eren echter onze moed in moeilijke tijden en ons herwinnen van vertrouwen in wijsheid wanneer we domme dingen hebben gedaan. We laten ons streven naar rechtvaardigheid er zeker niet bij zitten. We bekennen kleur voor wat we liefhebben.

Dat een kleur ook een grondtoon van de liefde kan zijn, blijkt uit een anekdote die mij werd toevertrouwd. Een man schafte een olijfgroene vrachtauto aan omdat zijn vrouw Olivia heet, waarmee het groen hun kleur van de liefde werd. We zien dan de kracht van een verhaal weer terug. Zo is dan olijfgroen de kleur van de liefde en niet rood, wat over het algemeen als kleur van de liefde wordt aangemerkt. Wij Nederlanders hebben inmiddels, vanuit het delen van onze verhalen, oranje als verbindende kleur bestempeld. Dit terwijl oranje door de geschiedenis heen zeker niet symbool stond voor onze vrijheid.

Zo de grondtoon van het voorjaar samengaat met onze vrijheidsviering, zo zou de kleurendiversiteit in bloemen- en plantenpracht overal ter wereld een uitnodiging moeten zijn geen steden te creëren die grijs worden door bombardementen. Dat we een frisse kijken mogen blijven houden op de betekenis van deugden, zodat we ieder jaar de keuze hebben een tompouce te kunnen eten.

Het liefst op een terras in de voorjaarszon…