Maassluis op koers voor ongelukken en financieel tekort

Leidt tunnelvisie tot een bodemloze put?

De nieuwe Maassluise manier van het aanbesteden van jeugdhulp is vragen om ongelukken en een groot financieel tekort.

Ik durf dit te stellen en zal dit onderstaand nader toelichten.

De nieuwe manier waarop Maassluis de jeugdhulp wil gaan uitvoeren zal verkeerd uitpakken. De wijze waarop het College de 58 vragen beantwoordde die Forum voor Maassluis over deze manier van aanbesteden stelde laat zien dat het college en de beleidsmedewerkers in een tunnelvisie zitten.

Hoewel het college van B&W in haar beantwoordingsbrief vol trots stelt dat de gemeenteraad in alle stappen is meegenomen vergeet het college te vermelden dat de informatie zeer eenzijdig is geweest. Het college heeft een koersdocument laten opstellen dat uiteraard heel positief is over de nieuw in te zetten richting. Hetzelfde college heeft echter verzuimd om een themavond voor de gemeenteraad te organiseren waarin onafhankelijke aanbestedingsspecialisten de gemeenteraad konden meenemen in de voor en nadelen van deze zgn. populatiebekostiging.

Opvallend aan de beantwoording van het college is dat de beleidsmakers of bestuurders die de brief hebben beantwoord deze beantwoording vooral onderbouwen met “wij geloven dat” of “wij denken dat”. Zodra beleidsmakers of bestuurders een besluit onderbouwen met argumenten als “wij geloven” of “wij denken” is er geen enkele sprake van een duidelijke normatieve én feitelijke onderbouwing van de gestelde vragen maar feitelijk van wensdenken.

Nu de noodzakelijke onderbouwing van de vragen dus ontbreekt, dient de gemeenteraad te worden geattendeerd op de onvolkomenheden. De raad dient er voor te zorgen dat rigoureus ingrijpen in zaken die inwoners raken wordt voorkomen. Met deze beantwoording laten de beleidsmakers en bestuurders duidelijk zien dat ze niet een good of best practice aan het implementeren zijn waar iedereen beter van wordt, maar een hypothese aan het testen zijn.

Tot nu toe lees ik geen inhoudelijke beoordeling van het plan. Het lijkt mij nuttig die kort te geven!

Op basis van de beantwoording geloof ik helemaal niet dat inkoop op basis van populatiebekostiging een succes wordt.

Interessant is dat het college nu naar goede voorbeelden verwijst (Alphen bijvoorbeeld), maar ze geeft niet aan waaruit dan blijkt dat dit echt een goed voorbeeld is. De samenwerking in Alphen is helemaal niet zo goed gelukt, er zijn 40+ onderaannemers, er moet steeds geld bij. De gemeenteraad moet er dus op toezien dat het college de verwijzing naar Alphen of andere gemeenten die populatiebekostiging hebben geïntroduceerd, concreet met actuele cijfers onderbouwd.

Ook de opmerking van het College dat de overhead nu bij de aanbieders komt te liggen en niet bij de gemeente is onzin. De gemeente betaalt immers uiteindelijk. Verschuiven van overhead is verschuiven van geld, maar het maakt de zorg uiteindelijk bepaald niet goedkoper.

Ook onzin is bijv. is dat er geen uurtarieven en producten meer gaan gelden. Wellicht niet in de overeenkomst sec maar een aanbieder gaat heus gewoon producten leveren en met uurtarieven rekenen om binnen budget te blijven. Hij doet niet wat nodig is, maar wat ie kan. Dit lijkt de werkelijkheid van het gekozen inkoopmodel te zijn.

Men meent dat met de nieuw gekozen inkoopstrategie de financiële risico’s op de zorgaanbieder kunnen worden afgeschoven. Helaas bepaalde het Hof Den Haag al in 2017 dat financiële risico’s zoals een budget overschrijding alleen op de zorgaanbieder kunnen worden verhaald als deze daadwerkelijk aan de zorgaanbieder te wijten zijn. Zie: ECLI:NL:GHDHA:2017:260, Gerechtshof Den Haag, 200.203.078/01 (op rechtspraak.nl)

Twee andere belangrijke rechtsoverwegingen in deze uitspraak zijn:

1. een eventueel ontoereikend budget doet niet af aan de verplichting van gemeenten te voorzien in jeugdhulp;
2. een eventueel ontoereikend door de centrale overheid ter beschikking gesteld budget noopt (daarom) niet tot terughoudende toetsing van het proportionaliteitsbeginsel.

Kortom: de gemeente is en blijft verantwoordelijk voor de centen!

Duidelijk is dat de beleidsmakers en het college bijvoorbeeld niet gekeken hebben naar West Brabant. Die doen het juist prima met resultaatgericht financieren.

Waarom neemt het college niet dat voorbeeld over? West Brabant ligt immers veel dichterbij de huidige situatie (GRJR), maar nee in Maassluis moet het zonder goede onderbouwing helemaal anders en niemand die snapt waarom.

Bij de handelwijze van het college is duidelijk sprake van tunnelvisie. Dezelfde grootspraak was er ook bij resultaatgericht inkopen paar jaar geleden. Toen was er ook geen onderbouwing maar een geloof. Het gevolg was grote tekorten en lange wachtlijsten ook in Maassluis.

Dus waarom zou het nu wel lukken? Ook is er helemaal niet gekeken naar alle opties en alle opties zijn ook zeker niet met gemeenteraad besproken. De gemeenteraad dient jeugdhulp en de manier waarop ingekocht gaat worden opnieuw te agenderen.

Conclusie van een simpele burger uit Maassluis:

Volgens de beleidsbepalers en het college van Maassluis moet een consortium van zorgaanbieders die aanbesteding winnen, hulp kunnen bieden aan alle doelgroepen. Gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg, forensische zorg, jeugd en opvoedhulp en zelfs hulp aan ouders met ernstige problemen.

Opvallend is dat de beleidsmakers en het college zich niet hebben afgevraagd of jongeren of ouders beter gaan worden van deze ideeën? Het antwoord luidt: nee!! VraagRaak het huidige wijkteam heeft niet eens een clientenraad. Verder kent de gemeente geen brede raad met ouders en jongeren die ervaringsdeskundige in de jeugdhulp zijn. Ook aan landelijke ouderorganisaties is geen input gevraagd over deze plannen.

Het nieuwe beleid is bedacht op de tekentafel in een ivoren toren. Het beleid is bedacht voor ouders en jongeren zonder hen er bij te betrekken. Is dit vernieuwend? Niet dus. Zeker niet als straks blijkt dat- toevallig – de mastodonten die al vele tientallen jaren de dienst uitmaken in de regio het consortium gaan vormen.

[Redactie: ouders en jongeren, deze stakeholders – en grootste belanghebbenden zijn door de gemeente niet betrokken]

De grote partijen waar de gemeenten al vele jaren aan vragen om te gaan werken volgens het principe één plan per gezin. Partijen die allemaal keurig in hun hok zijn blijven zitten en weinig gedaan hebben om integraal en sector-overstijgend te gaan werken. En is de kwaliteit van de jeugdhulp er op vooruit gegaan? Dit is een retorische vraag! …

Het lijkt erop dat Maassluis een systeem in het leven gaat roepen waarin de groten nog groter en machtiger worden. Gelijktijdig worden in Maassluis kleine partijen volledig weggebonjourd of moeten zij gaan werken als onderaannemer. Het lijkt er op dat (kleine) partijen die de ambitie hebben écht te vernieuwen, te innoveren, tegen de doelstelling van de Jeugdwet uitgesloten worden om passende zorg en mogelijke ook goedkopere zorg te leveren.

Dat beleidsmakers en het college niet worden gehinderd door enige kennis van de feiten en van de werkelijkheid van alledag, dat is wel duidelijk.

Wanneer gaan de mensen op het pluche zien dat het echt anders moet? Hoeveel dodelijke en vreselijke incidenten met kinderen en kostbare rechtszaken zijn er nog nodig om de echte vernieuwing voor elkaar te krijgen? Als ik de wethouder was, zou ik niet trots zijn. Ik zou me diep schamen.

De gemeenteraad dient het college terug te sturen naar de keuken waar zij in het belang van ouders en jongeren het recept voor het juiste gerecht goed horen te lezen en zonder enige vorm van wensdenken uit dienen te voeren.

Desiree van Doremalen

Denktanks professional op terrein van Jeugdzorg